Mührü Süleyman Multiflora - Süleyman'ın mührü, Polygonatum multiflorum. William Woodville'den James Sowerby ve Sir William Jackson Hooker'ın "" Medical Botany"," John Bohn, Londra'dan yaptığı bir botanik illüstrasyondan.
Polygonatum multiflorum (Mührüsüleyman), Kuşkonmazgiller ailesine bağlı Mührüsüleyman cinsinden genellikle 15 ila 90 cm büyüyebilen bir bitkidir.
Gözlem bilgileri
Polygonatum multiflorum doğal olarak Asya ve Avrupa’da yayılış gösterir. Ormanlık alanlar ve çayırlarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 500 ila 1100 metreye kadar olan rakımlarda Gölcük ilçesinde gözlemlemek mümkündür.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca çok dizli anlamına gelir ve bu bağlamda rizomların çok sayıda eklem bulundurmasına işaret eder. Cinsin dilimizdeki karşılığı olan mührüsüleyman tercüme ile elde edilmiş gibi gözükmektedir. Bitkilerin çiçek örtüsü bölümleri Davud yıldızına benzer. Diğer görüşe göre köklerde bu yıldıza benzeyen çöküntülerin varlığıdır. Sembol bazı Türk devletlerinin ve modern İsrail’in bayrağında görülmektedir. Bizdeki bilinenin aksine, batıda bu sembol Süleyman peygambere izafe edilmektedir. Epitet Latince çok çiçekli anlamına gelir ve açık bir şekilde türün, cins içinde çiçek sayısının fazla olmasına işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Convallaria foliis alternis, pedunculis pendulis multifloris”tir.
Antikçağ
Dağlık alanlarda yetişir. Bir arşın uzunluğunda olup yaprakları daha geniş olmakla birlikte Laurus yapraklarına benzer. Yaprak koltuklarında beyaz çiçekler çıkar. Kökü beyaz, yumuşak, uzun, parmak kalınlığında, yoğun boğumlu ve kötü kokuludur. Ancak sarıldığında yara iyileştiricidir ve yüz lekelerini de giderir. Yaprak ve gövdesi ak zambak gibidir. Çiçekler küçük ve beyaz renkli, meyve yumuşaktır. Kök parmak kalınlığında, büzücü ve kokuludur. Çalılık ve gölgeli yerlerde yetişir. Kökünün suyu diş ağrısını giderir. Ayrıca şarapla kaynatılarak sarılan yaprakları büyüme ve şişlikleri dağıtır.
Türk Uygarlığındaki yeri
Bûlûgûnâtin (بلوغوناطن), bitkilerin Antik Yunancadaki karşılığı olan ve çok boğumlu anlamına gelen polugonaton (πολυγόνατον)’dan alınmıştır. Metinlerimizde buna uygun olarak bogumluca (بغملج) adı da tercih edilmiştir. Dioscorides, diş ağrısı ve yüzdeki lekeleri gidermek için kullanıldığını ve ayrıca yara iyileştirici olduğunu kaydetmiştir. Yüksek rakımlarda yetiştiği, yapraklarının defne yapraklarına, tadının ayvaya benzediği ve bir arşın uzunluğunda olduğu belirtilen bitkiler Anadolu’da, çil gibi yüzde oluşan lekeleri gidermek için kullanılmıştır.
Kullanımı
Genç sürgünler ve kök pişirilerek tüketilebilir. Bitkiden elde edilen su kozmetikte kullanılmıştır. Lapa haline getirilerek morarma ve doku zedelenmelerine uygulanır. Kök büzücü, yatıştırıcı, kusturucu ve toniktir. Kaynatılarak mide iltihapları ve kronik dizanteri vakalarında kullanılır. Tüberküloz ve kadın şikayetleri dahil olmak üzere pulmoner problemlerin tedavisinde diğer şifalı otlarla birlikte kullanılır. Bunun yanında toz haline getirilmiş kök, morluklar ve iltihaplar üzerinde oldukça etkilidir. Kurutularak toz haline getirilen kök ve çiçekler, hapşırmayı teşvik etmektedir ve bu sayede bronşları temizlemek için enfiye olarak kullanılmıştır. Meyveleri yüksek dozda alındığında zehirlidir ve mide bulantısı ile ishale neden olur.
Bu maddeye Polygonatum odoratum taksonu da dâhildir. © Doğan, Hüseyin (2023). Anadolu Türk Uygarlığında Bitkiler (XIII-XV. yy.) Yayımlanmamış Doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli, s.244-245.
'Mührü Süleyman' otu her derde deva
Kütahya'nın Gediz ilçesine bağlı Murat Dağı'nda yetişen Mührü Süleyman Otu her derde deva oluyor. ____Haber Giriş :21 Ekim 2013
70'i aşkın Endemik bitki türü barındıran Murat Dağı'nın Karapınar Yaylasında bulunan kayın ağaçları altında ve nemli dere yataklarında yetişen Mührü Süleyman Otu, kalk dilinde Boğumluca otu, Boğumluca kökü, Dolama otu olarak biliniyor.
Latince ismi Polygonatum Multiflorum olan ve toprakaltı kök gövdeleri üzerinde mührü andıran izler bulunduğundan Süleyman'ın mührü anlamına geldiği için halk arasında Mührü Süleyman Otu adı verilen bu şifalı otun her derde deva olduğunu söyleyen bölge halkı, genellikle kökleri olmak üzere menopozdan kırık kemiklere kadar çeşitli durumlarda kullanıyor. Deri üzerine uygulandığında köklerin kesik ve çürüklerin, deri tahrişleri ve iltihaplarının iyileşmesini hızlandırdığı söylenmektedir.
Bazı aktarlar ve tıbbi bitki uzmanlarınca Akne, deri lekesi ve her türlü deri kusurlarında yüzü yıkamak için kullanıldığı, bitki çayı olarak kullanıldığında menopoz, hazımsızlık, diyabet, kırık kemikler, uykusuzluk, böbrek ağrıları ve hatta kısırlık gibi durumlara iyi geldiği ifade edilen Mührü Süleyman Otunun ilk defa 1930'da Langeçker tarafından diyabet için kullanıldığı gözlemlenmiş ve deneylerden sonra muhtemelen glükokinin içeriği sayesinde, besinsel hiperglisemi ile mücadele etmekte etkili olduğu sonucuna varılmıştır.
Geleneksel tıpta uzun süredir kullanıldığı ve kan şekeri düşürücü etkilerinin olduğuna dair bazı modern gözlemler mevcuttur. __( kan şekeri düşürücü etkisi olduğu düşünülen bazı bitkiler arasında tarçın, kudret narı, ginseng, ısırgan otu ve gurmar yer alır.)__
Yörede yaşayan halk tarafından toplanıp kullanılan Mührü Süleyman Otunun çok çeşitli faydaları bulunduğunu dile getiren vatandaşlar, otun tamamını kaynatarak suyunun içilmesi, kökleri taze iken yenmesi veya kurutulup toz haline getirilip Bala karıştırılarak yenmesi halinde Kuvvet verici, romatizma, siyatik ve mafsal ağrılarına, şeker hastalığına, gut hastalığına, mide ve bağırsak tembelliğine, sinirleri yatıştırmaya, uykusuzluğa, iştah açmaya, nefes darlığı ve astıma ve göğüs yumuşatmaya kadar bir çok derde karşı kullandıklarını belirttiler.
10 yıl önce Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü'nden Mührü Süleyman Otunu incelemeye gelen 2 uzmanın, Çukurören köylüleri ile yaptıkları toplantıda; bu bitkinin çok kıymetli ve endemik olduğunu, kesinlikle kökleri ile birlikte toplanmaması gerektiğini söylediler. Bu bitkinin yapraklarından, kangren hastalığında damar açıcı, tedavi edici özelliği olduğunu belirten uzmanlar bu konuda ilaç yapımı araştırmalarının devam ettiğini bildirdiler.
Gediz'de 30 yıldır şifalı bitki satışı yapan Herbalist Yusuf Şengöz, mührü süleyman bitkisinden elde edilen macunun bir çok cinsel hastalığa iyi geldiğini söyledi.
Hedwig Langecker (29 Ocak 1894 - 31 Ocak 1989), Polygonatum officinale ve Polygonatum multiflorum'un farmakolojik özelliklerini keşfetmesiyle tanınan Bohemyalı, Çek ve Alman bir farmakologdu. Ayrıca steroid hormon biyokimyası üzerine yaptığı çalışmalar ve 200'den fazla bilimsel makale ve birkaç ders kitabı içeren üretken çıktılarıyla da tanınıyordu.
En çok Polygonatum officinale ve Polygonatum multiflorum türlerinin farmakolojik özelliklerini (analjezik, idrar söktürücü, ishal önleyici, yatıştırıcı, büzücü ve ateş düşürücü) keşfetmesiyle tanınır.
* Polygonatum odoratum (syn. P. officinale), köşeli Süleyman mührü veya kokulu Süleyman mührü, Polygonatum cins adı, Yunanca "çok" anlamına gelen "poly" ve "diz eklemi" anlamına gelen "gonu" kelimelerinden gelir. Bu, bitkinin eklemli rizomlarına atıfta bulunur. Latince özel epitet odoratum "kokulu" anlamına gelir.
* Polygonatum multiflorum, Süleyman'ın mührü, Davut'un arpı, cennete giden merdiven veya Avrasya Süleyman'ın mührü, Asparagaceae familyasından, Avrupa ve ılıman Asya'ya özgü çiçekli bir bitki türüdür. Britanya'da cinsin üç yerli türünden biridir, diğerleri P. odoratum ve P. verticillatum'dur.
Kullanım
Polygonatum odoratum, geleneksel Çin tıbbında ve Geleneksel Kore tıbbında kullanılır ve burada sırasıyla yùzhú (玉竹) ve dunggulle (둥굴레) olarak adlandırılır. Kore'de bitkinin kökü çay yapmak için kullanılır.
Bu bitki türü, Pius Font i Quer'in Plantas Medicinales (şifalı bitkiler) adlı eserinde anlatılmaktadır. Buna göre köksapı asparajin, müsilaj, kardiyo-tonik glikozit, saponin ve kinin glukonat içerir. Bağırsak sorunları ve ağrılarında, romatizma, gut, su tutma ve idrar söktürücü olarak kullanılmıştır. Bilimsel tıbbın bunu diyabet tedavisinde kullandığını söylüyor. Ayrıca bu bitkinin köksapını kullanan bir sindirim likörünü de anlatıyor.
Bitkilerin genç sürgünleri kaynatılıp kuşkonmaz gibi servis edilebilir. Bununla birlikte, saplar, yapraklar ve meyveler, büyük miktarlarda tüketildiğinde toksik oldukları düşünüldüğünden dikkatli kullanılmalıdır.
XXXX
Endemik, Latince “endemos” kelimesinden dilimize geçen ve “yerli” anlamına gelen bir kelime. Endemik, bulunduğu bölgenin ekolojik şartları sebebiyle yalnızca belirli bölgede yaşayan ve yetişen, dünyanın başka yerinde yaşama ve yetişme ihtimali olmayan, yöreye özgü bitki türlerine verilen isim.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Hallo 🙋🏼♀️