Juglans regia
Ceviz Ağacı
Çoğu tarihçi cevizin anayurdunun İran olduğunu kabul ediyorsa da bu henüz tartışılan bir konu. Doğu'da Himalayalar, Batı'da Fransa'ya kadar uzanan arkeolojik belgelerde cevizle ilgili kayıtlar bulunmuş. Tüm hesaplar ceviz ağacının, vahşi ve aynı zamanda yarı ekili bir durumda bulunabileceği Orta Asya'dan ortaya çıktığını gösteriyor. Oradan Kafkasya'ya, Çin'e, İran'a ve nihayet Avrupa'ya yayılmış.
Ceviz Nedir? Ceviz (Juglans regia) nerede yetişiyor?
Türkiye'de Doğu Anadolu Bölgesi'nde doğal olarak yetişiyor, hemen her bölgede kültüre alınan ağaçlardan biri. Balkanlar’dan Güneydoğu Avrupa'ya, Himalaya'dan Güney Batı Çin'e uzanan bölgede yayılış gösteriyor ama en geniş ormanlar Kırgızistan'ın Jalal-Abad bölgesinde 1000-2000 metre yüksekliğindeki Arslanbob'da bulunuyor.
Cevizin avcı-toplayıcıların ilk kabilelerinin diyetine katkıda bulunduğuna inanan tarihçilere göre ceviz ağacı, yayılmasını sınırlayan son buzul çağı olmasaydı Avrupa'da daha uzak topraklara da yayılacaktı. “Modern” cevizin tarihi ise yaklaşık 7000 yıl önce tarımının yapılmasıyla başlıyor. Bu sıralarda farklı neolitik halklar bilinçli olarak ceviz yetiştirmeye başlamış. Bununla birlikte, tarımdaki bu girişimler belgelenmemiş. Ceviz ve yetiştirilmesiyle ilgili ilk belge MÖ 1754'e tarihlenen Hammurabi Kanunu'nda yer alıyor. Cevizin Babil'in ünlü Asma Bahçesinde yetiştirildiğine dair kanıtlar da var.
Kraliyet fındığı ya da İran cevizi
İran'da "Kraliyet Fındığı" olarak anılan cevizin sadece kraliyet tarafından tüketilmesine izin veriliyormuş. Yunanlıların Perslerle karşılaşmadan önce ceviz yetiştirdikleri açık olsa da, İran cevizi daha iri ve daha kalitelidir. Yunanlılar daha sonra Pers çeşitlerini Yunanistan'a geri getirerek çeşitlerini geliştirmişler.
❗️Theophrastus, bitkileri araştırdığı kitabında Büyük İskender'in cevizi İran'dan Yunanistan'a getirdiğini ve burada "İran Fındığı" olarak bilindiğini yazmış. Ceviz, İngiliz tüccarların ortaya çıkmasına kadar bir bin yıl daha İran Cevizi olarak bilinmeye devam eder.
Adi ceviz (Juglans regia), Juglandaceae(cevizgiller) familyasından 25 m'ye kadar boylanabilen geniş tepeli bir ceviz türü.
Adi ceviz, batı ve kuzey Avrupa'da Roma İmparatorluğu ve öncesine göre daha önceleri sunuldu. Amerika'da (tüm kıta) 17. yüzyılda.
Juglans regia'nın bilimsel ismi olarak JuglansLatincede Jovis Glans "Jupiter'in fındık, cevizi" ve regia "krala ait" kelimelerinden gelir. Onun ortak ismi İran cevizi, orijininin güney batı Asya (İran) olduğunu gösterir.
Önemli yetiştirme bölgeleri:
Avrupa'da Fransa, Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya. Asya'da Çin, Kuzey Amerika'da Kaliforniya, Güney Amerika'da Şili'dir.
Yaygın şekilde yüksek kalitedeki kabukları için yetiştirilir. Tazesi ve preslenmiş şeklinin her ikisi de değerli yağı için yenir. Ağacı aynı zamanda çok yüksek kalitelidir (Amerikan siyah ceviziyle eşdeğerdir). Mobilya ve tüfek kabzası yapımında kullanılır.
Ceviz ağacının Latince ismi
Cevizin bilimsel adı Juglans Regia. Juglans ya da Jovis Glans Latince'de "Jüpiter'in Cevizi", Regia ise "kraliyet" anlamına geliyor. Romalılar kelimenin tam anlamıyla ağacı "Jüpiter'in kraliyet cevizi" olarak adlandırmış ve cevizin afrodizyak niteliklere sahip olduğunu düşünmüşler. Romalı biyografi yazarı Plutarch, ceviz ağacının "altında uyuyanları etkileyerek ağır uykuya dalmalarına neden olduğunu" söylese de hiçbir ceviz çeşidinin böyle bir uyuşturma etkisinin olmadığı biliniyor.
Antik kitaplarda ceviz
Birinci yüzyılda Doğa Tarihi kitabının yazarı Yaşlı Plinius, ceviz tarihini kendi versiyonunu yazarak ağacın İran kökenli olduğunu, yiyecek olmanın ötesinde birçok faydası olduğunu belirtmiş. Yün boyamak, soğan yedikten sonra nefesi tazelemek ve zehirlerden korunmak için kullanıldığını, düğünlerde damadın şarkı söyleyerek diğer gençlerin arasına ceviz saçma geleneğinin olduğunu yazmış.
Pompeii’nin, 24 Ağustos 79 tarihinde küllere gömüldüğü düşünülüyordu. C: Getty Images
Ceviz ağacının tarihinin kırılma noktalarından biri de Pompeii harabelerinde keşfedilmesi olur. MS 24 Ağustos 79'da Vezüv Yanardağı patlayıp Pompeii'yi yerle bir ettiğinde İsis Tapınağı'ndaki bir masada diğer yiyecekler arasında ceviz de bulunur.
5. Vezüv Yanardağı – İtalya
{Büyük volkanik patlamaların seviyesinde olmasa da, Vezüv Yanardağı’nın öfkesi onu kendi başına bambaşka bir kategoriye koyuyor. MS 79 yılında 24 Ağustos’ta patlayan yanardağ, Roma şehirleri Pompeii ve Herkulaneum’u yok etti. Külle kaplanmadan önce Pompeii, meyve ağaçlarının ve üzüm bağlarının yetiştiği verimli topraklarıyla biliniyordu. Herkulaneum ise Roma seçkinleri için bir yaz kaçamağıydı. Ancak Vezüv Yanardağı patladığında bu iki güzel şehri de yok etti.}
⚠️ yurtlarında gezip dolaştıkları, kendilerinden önceki nice nesilleri yok etmiş olmamız onları doğru yola sevketmez mi? Bunlarda şüphesiz ibretler vardır. Dinlemezler mi?
Secde Suresi 26. Ayet
De Materia Medica'nın yazarı Anavarzalı Dioscorides de cevizden birkaç kez bahsediyor ve diğer malzemelerle karıştırılmış ceviz tüketerek tedavi edilebilecek hastalıkları ortaya koyuyor. Sonraki iki bin yıl boyunca, bu tavsiyelerin birçoğu farklı tıbbi çalışmalarda da tekrarlandı.
Örneğin, 11. yüzyılda Dioscorides'in bin yıldan fazla bir süre önce verdiği ilaçların birçoğundan bahseden İranlı doktor İbn Sînâ, tıbbi bitkiler kitabında cevizlerin üzerine şeker serpilerek uzun süre saklanabileceğini de yazmış.
Cevizin Keşmir'e gelişini açıklayan hiçbir yazılı kayıt yok, ancak cevizin orada yerleşik bir varlığı olduğu da biliniyor. Tarihçiler, cevizin MÖ 206 ile MS 220 yılları arasında Han Hanedanlığı döneminde Çin'e Keşmir'den getirildiğine inanıyor. Ceviz ve tohumları İpek Yolu boyunca alınıp satılırmış. Asya'daki 39 ceviz ormanının genetik örneklemesi, yalnızca insan müdahalesinden kaynaklanabilecek ortak bir soy olduğunu gösteriyor.
Ceviz ağaçları nasıl dünyaya yayıldı?
Cevizler, İngiliz ticaret gemileriyle Avrupa limanlarına da ulaşır. Kabuklu cevizler oda sıcaklığında 6 aya kadar muhafaza edilebildiğinden, eski dünya ticaret yolları için ideal bir mahsul olmuş. Sadece kara üzerinden ticareti yapılmaz; İngilizler aracılığıyla dünya çapındaki limanlarda da görünmeye başlar. Fransiskanlar, 1700'lerin sonlarında Yeni Dünya'ya da ceviz getirir, Güney Kaliforniya'daki ilk plantasyonlarda ceviz ağaçları büyümeye başlar. Büyük ticari meyve bahçeleri daha sonra Kuzey Kaliforniya'ya ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ceviz üretiminin çoğundan sorumlu olan Kaliforniya'nın Central Valley bölgesine yayılır. Bugün ABD dünyanın en büyük ceviz ihracatçısıdır.
20. yüzyılın ikinci yarısında, ceviz Kaliforniya'dan Şili ve Arjantin'e getirildi ve orada gelişti. Şili şu anda dünyanın en büyük üçüncü ceviz ihraç eden ülkesi. Arjantin'de ceviz, esas olarak Mendoza ve La Rioja illerinde yetiştiriliyor.
Ceviz ağacının özellikleri
Dünyanın farklı bölgelerinde 18 ceviz türü yetişir
- Topraklarımızın her yerinde kolaylıkla yetişen bir ağaç türü
- Oldukça hızlı büyür
- Yaprak döken ağaçlar arasında
- Boyu 25 ile 40 metreye kadar uzayabilir
- Ağaç kökleri 3 ile 5 metre derinliğe kadar ulaşabilir
- Yayvan tacı olan ağaç türleri arasında
- Yaşlandıkça rengi koyulaşır ve ağaç kabuğunda çatlaklar oluşur
- Ceviz ağacının geniş ve elips biçiminde yeşil yapraklarının uçları sivridir.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
20. yüzyılın ikinci yarısında, ceviz Kaliforniya'dan Şili ve Arjantin'e getirildi ve orada gelişti. Şili şu anda dünyanın en büyük üçüncü ceviz ihraç eden ülkesi. Arjantin'de ceviz, esas olarak Mendoza ve La Rioja illerinde yetiştiriliyor.
De Materia Medica'nın yazarı Anavarzalı Dioscorides de cevizden birkaç kez bahsediyor. Diğer malzemelerle karıştırılmış ceviz tüketerek tedavi edilebilecek hastalıkları ortaya koymuş. Sonraki iki bin yıl boyunca, bu tavsiyelerin birçoğu farklı tıbbi çalışmalarda tekrarlanacaktı.
🌿 Yıldız Entegre, 1890 yılında Trabzon
🫧🫧🫧🫧🫧🫧🫧🫧🌳🫧🫧🫧🫧🫧🫧🫧🫧
Diyetisten Öykü Uman: Düzenli ceviz tüketiminin faydaları
Pensilvanya üniversitesindeki diğer araştırmalara göre ceviz aynı zamanda kolesterolü ve kan basıncını dengeliyor. Yüksek antioksidan içeriği ile Amerikan Kalp Derneği tarafından kalp dostu ve kanser önleyici besin olarak listede yer almıştır.
Cevizin yararları oldukça fazladır, fakat porsiyon kontrolü ile tüketmek kalori dengesi açısından da önemlidir. Günlük ceviz tüketimi kişinin biyolojik ve fizyolojik durumuna göre belirlenmelidir, ortalama günlük ceviz tüketimi 5-7 arasında olmalıdır.
Ceviz tüketimi için birçok alternatif mevcuttur.Salatalara ve sebze çorbalarınıza ceviz ekleyerek hem lif oranını hem de antioksidan içeriği artırmış olursunuz, kuru meyveler ile ara öğünlerde birlikte tüketmek ise kan şekerinizi dengeler ve açlık hissinizi erteler aynı zamanda pişmiş yulaf ve granola gibi kahvaltı öğünlerinde kullanmak sağlıklı alternatifler arasındadır.
🌳🌳🌳🌳🌳🌳🌳🌳🌳🌳🌳🌳🌳
OKÜLT BOTANİK (SİHİRLİ BİTKİLER ÜZERİNE BİR İNCELEME) (PARACELSUS'UN TEORİLERİ) (YENİ)
Eser Bilgisi
Farmakolojinin babası olarak kabul edilen İsviçreli Paracelsus (1493-1541), çağının en çok tartışılan kişiliklerinden biridir. Olağanüstü bir merak ve araştırma duygusuna eşlik eden sıra dışı bir zekâya sahiptir. Eski devirlerin ustalarının eserlerine kafa tutmakla kalmamıştır, onların yüzyıllar boyu benimsenmiş ve yerleşmiş anlayışlarına, kuramlarına korkusuzca karşı da çıkmıştır. Bakışlarımızı; gökyüzü, bitkiler ve insan üçgeninde doğan tıbbi etkilere çevirmemize neden olmuş ve bunların sonuçlarına ışık tutmuştur.
Paracelsus, doğada, gök kubbede, yıldızlarda ve gezegenlerde her zaman Tanrı'nın elini görmüştür. Küçükken babasının gezinti arkadaşı olması, ondan ilk Teoloji derslerini almasını ve dere tepe gezerek her türden ağacı ve bitkiyi görerek tanımasını sağlamıştır.
Paracelsus ilerleyen zamanlarda Lutherci bir Hristiyan olmuş, bu sayede içine mistik düşüncelerin tohumları düşmüştür. Kendisinin iyi bir Kabalacı olmasının yanında, bitkisel ve kimyasal ilaç karışımı uygulamalarını ve bunlardan elde edilen reçeteleri bilimsel bir gözle inceleyen Homeopati'nin de öncüsü olduğu yaygın bir kanıdır. Tıp, ona göre dört ayağa oturur; Doğal bilimler, Astroloji, Kimya ve Sevgi. Yani doğanın öğreticiliğinden kopmadan, elementlerin üzerindeki yıldızların ve gezegenlerin etkisini de gözeterek, Tanrı sevgisiyle insan hayatına, insanın bedenindeki hastalık yaratan sorunlara eğilmek...
Paracelsus'un tıbba ve hekimliğe bakışı budur. Elinizde tuttuğunuz bu kitap, Paracelsus'un kendi kuramlarına ve düşüncelerine dayalı, sihirli bitkiler üzerine derin bir çalışmadır. İçinde, bitkilerin çekici ve itici yanları olduğu kadar onların yıldızlardan aldıkları etkilerin bileşimini de bulacaksınız.
OKÜLT BOTANİK (SİHİRLİ BİTKİLER ÜZERİNE BİR İNCELEME) (PARACELSUS'UN TEORİLERİ) (YENİ), THEOPHRASTUS PARACELSUS tarafından kaleme alınmıştır. Eser PEDRO MELİZO, LÜTFİ BOZKURTeditörlüğünde hazırlanmıştır. Kitap 2022 yılında SATORİ YAYINLARI tarafından [İSTANBUL] 978-605-06505-5-6ISBN kodu ile yayınlanmıştır. Satışta olan kitap, yayınevinin 2. baskısıdır. Bu baskının çevirisi BÜLENT ULUÇERtarafından yapılmıştır. 183 sayfadır.
Nâzım Hikmet’in (15 Ocak 1902 — 3 Haziran 1963) “Ceviz Ağacı” şiirini yazma hikâyesi.
Önce şiiri alıntılayalım:
CEVİZ AĞACIBaşım köpük köpük bulut,
İçim dışım deniz,
Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane parkında,
Budak budak, serham serham ihtiyar bir ceviz.
Ne sen bunun farkındasın, ne polis farkında.Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane parkında,
Yapraklarım suda balık gibi kıvıl kıvıl.
Yapraklarım ipek mendil gibi tiril tiril.
Koparıver, gözlerinin, gülüm, yaşını sil
Yapraklarım ellerimdir tam yüz bin elim var,
Yüz bin elle dokunurum sana, İstanbul’a.
Yapraklarım gözlerimdir.Şaşarak bakarım.
Yüz bin gözle seyrederim seni, İstanbul’u.
Yüz bin yürek gibi çarpar, çarpar yapraklarım.Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane parkında,
Ne sen bunun farkındasın, ne polis farkında
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Hallo 🙋🏼♀️