Kuşburnu {Rosa canina}

Kuşburnu (meyve)

bitki türü. 

Rosa canina

Latince adı ‘Rosa Canina’ olan Kuşburnu, gülgiller familyasındandır. 

Kuşburnu veya itburnu, çeşitli gül türlerin verdiği 'yalancı' meyvedir. Yabangülü, itburnu, itgülü, gülelması, yiric gibi adlarla da bilinir. 

Tarihçesi : Kuşburnunun tarihinin gülle eşzamanlı olduğu söyleniyor. M.Ö. Akdeniz ülkelerinde saflık ve temizliğin simgesi olarak yetiştirilmiş. Romalılar çiçeğini karın ağrıları için ilaç olarak kullanmışlar, meyvelerinden kek, reçel ve şarap yapmışlar. Hipokrat zamanında iltihaplara karşı, Ortaçağ'da ve daha sonraki dönemlerde kan tükürmelere, dişeti kanamalarına, böbrek ve safra taşlarına, tenyaya, yılancık hastalığına karşı kullanılmış.

Bitki 1800’lü yıllarda Çin’den Avrupa’ya getirilmiştir. Ortaçağda iyi şansın, güçlülüğün simgesi olarak anılır. Tütsüsünün yakılmasının kötü talihi uzaklaştırdığına inanılmıştır. Bahar şenliklerinde evlerin kuşburnu çiçekleriyle süslenmesi bir ritüel halini almıştır.

Türk diyalektlerindeki adları;

Tuva Türkleri tarafından ıtkadı yani it-yemişi adı verilmektedir.

Güney Azerbaycan'da "it burnu" denilir.

Tokat yöresinde "gül burnu" olarak bilinir.

Otto Wilhelm Thométarafından çeşitli büyüme aşamalarını gösteren botanik resim

Kuşburnu İltihap Karşıtı Özellikler: 

Kuşburnu, iltihapla ilişkili rahatsızlıkların tedavisinde geleneksel olarak kullanılmıştır. Özellikle romatizmal hastalıklar, eklem ağrıları ve şişliklerin hafifletilmesi amacıyla, kuş burnu ekstreleri veya yağları kullanılmıştır.

Kuşburnu, beta-karoten, lutein, zeaksantinve likopen içerir. Kuşburnunun artrit ağrısını azaltıp azaltmadığı konusunda yapılan bir araştırma küçük bir etki olduğu sonucuna varmıştır. Diz kireçlenmesi için kuşburnu kullanımı etkili bir tedavi olarak görülmemektedir.

Kuşburnu Antioksidan Etkileri: 

Antioksidan içeriği nedeniyle, kuş burnu çeşitli kültürlerde yaşlanma karşıtı geleneksel tedavilerde kullanılmıştır.

özellikle polifenoller ve askorbik asit, ayrıca karotenoidler ve B ve E vitaminleri içerir. Kuşburnu, doğal şekerler, organik asitler, çoklu doymamış yağ asitleri, fenolikler ve uçucu yağ ile birlikte yüksek miktarda karotenoid ve askorbik asit içerir bu da onu tüketim için mükemmel yapar. 

Sonbaharda olgunlaşır. C vitamini açısından dünyanın en zengin meyvesidir. Limondan 60 kat daha fazla C vitamini içerir.

Kuşburnudan reçel, jöle, marmelat, şurup, çorba, çay, şarap ve benzeri ürünle elde edilir.

Kuşburnu, çilek gibi çiğ olarak yenebilir. Tüyleri kaşıntı tozu olarak kullanılır.

 İnyupiklerkuşburnu ile yabani frenk üzümü ve yüksek çalı kızılcıklarını karıştırıp şurup haline getirir.

Kuşburnu genellikle bitki çaylarında kullanılır ve genellikle ebegümeci ile harmanlanır. Tohumlardan da yağ çıkarılır. Nyponsoppaisimli kuşburnu çorbası özellikle İsveç'te popülerdir. Bir çeşit bal likörü olan rhodomelkuşburnudan yapılır.

Kuşburnu, Macaristan ve Romanya gibi ülkelerde popüler olan geleneksel Macar içkisi pálinka'yı yapmak için kullanılır. 

⁉️Özellikle kıtlık koşullarında veya savaş sırasında, meyvesinden (genellikle kuşburnu şurubu olarak) C vitamini üretimi için doğada yetiştirilmiş veya teşvik edilmiştir.