„ Kim de bir can kurtarırsa bütün insanların hayatını kurtarmış gibi olur.” -Mâide,32: Sömürgecilik Tarihi& Rahip John

Avrupa'nın dünya tasavvurunu gösteren 11. yüzyıla ait bir harita.

Sömürgeciliğin Ortaya Çıkisi

Özellikle daha önce Çinliler tarafından kullanılmakta olan pusulanın Batıda 13. yüzyılın başında tanınması ve akabinde gelişen denizcilik teknikleri dünyanın bilinmeyen bölgelerine yönelik deniz seferlerini daha az riskli dolayısıyla daha mümkün kılmıştı. Örneğin 15. yüzyıldan itibaren yeni bir gemi tipi olarak karavelaların kullanılmaya başlanması bu gelişmelerden biridir. 1418 sonrasında başlayan Coğrafî keşifler temelde ekonomik ve dinî nedenlerle başlamıştır. Buna göre Avrupa’da altın yataklarının tamamen tüketilmesi Avrupalıların altın için Afrika’ya yönelmesine neden olmuştur.

Portekizliler Afrika’ya yaptıkları keşif gezilerinde 1445’te Senegal Irmağı’nın ağzına kadar ulaşmıştır. Keşiflerin diğer bir nedeni de elbette Batı için gerekli olan baharatın –çünkü av etlerinin korunmasında kullanıldığı gibi önemli bir koruyucu görevi yerine getiriyordu- rahat ve güvenli bir şekilde tedariki önemliydi. Akka Limanı’nın 1291’de Müslümanlar tarafından alınması Çin’e ulaşan baharat yolunun güvenliğini tehlikeye atmıştı. Bu nedenle Afrika’nın güneyinden dolaşarak ya da Atlas Okyanusu’nu aşarak Hindistan ve Çin’e farklı bir rotadan ulaşmaya çalışılacaktır. Portekiz Kralı I. Manuel’in yurttaşı Vasco da Gama’yı 1496’da Hindistan’a giden baharat yolunu bulmakla görevlendirmesi neticesinde adı geçenin Ümit Burnu’nu dolaşarak 1498’de Kaliküt’e çıkması, akabinde 1524’te Hindistan Genel Valisi ataması örneğinde olduğu gibi söz konusu keşif seyahatleri neticesinde ulaşılan yerleri kendi yönetimleri altına almaktaydılar.

Coğrafî keşiflerde şüphesiz dini motifler de etkili olmuştur. Buna en güzel örnek Prester John (Rahip Johannes) efsanesidir. 12. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar Avrupa kroniklerinde yer bulan Prester John’un Hristiyan bir patrik ve kral olduğuna; Doğu’da Müslümanlar ve pagan topluluklar arasında kaybolmuş bir Hristiyan Nasturi halkı yönettiğine inanılmaktaydı. Prester John’un Hristiyan inancında Hz. İsa’ya doğduğu gece ziyaret ederek hediye getirdiklerine ve doğudan geldiklerine inanılan Magi veya üç kraldan/bilgeden birinin soyundan geldiğine inanılıyordu. İnanışa göre Magi tarafından yönetilen ülke zenginlikler, ilginç hayvanlar ve harikalarla doludur. 1165’te onun tarafından Bizans İmparatoruna yazıldığına inanılan bir mektup Avrupa’da dolaşmaya başlamıştır. Prester John’un kayıp zenginliklerle dolu Hristiyan krallığını arayış Afrika ve Hindistan’a yönelik batılı keşif hareketlerini önemli ölçüde teşvik etmiştir. Bu dönemdeki coğrafî bilgilerin yetersiz oluşu nedeniyle Prester John’un krallığının Mogolistan, İran, Ermenistan, Hindistan’da veya Etiyopya’da olduğu zannedilmekteydi. Portekiz Kralı II. João (II. John) Bartolomeo Dias’ı 1486 yılında keşif seyahati için görevlendirirken, bu seyahatin iki motivasyonu söz konusuydu. Birisi Prester John’un topraklarını aramak, diğeri ise Asya ile yapılan ticaretteki Müslüman hakimiyetine son vermek. Dias 1487-88 yıllarında Afrika’nın güney ucundan gerçekleştirdiği Atlantik seyahati ile Avrupa ile Asya arasında deniz yolları açılmıştır. Her ne kadar Prester John’un ülkesini bulamadıysa da dönüş yolculuğunda Dias Fırtınalar Burnu olarak adlandırılan, II. João tarafından Ümit Burnu olarak anılan bölgeyi keşfetmiştir. Dias’ın bu yolculuğu ile Atlantik Okyanusu ile Hint Okyanusu ve Asya arasında bir deniz yolu oluşturulmuştur. Dias daha sonra Vasco da Goma’nın 1497’de başladığı ve Kalküta’ya ulaştığı seyahatine de katılmıştır.

Portekizli denizci kâşifler ulaştıkları yeni bölgelere padrão olarak bilinen büyük taş haçlar dikmişlerdir. Böylece ulaşılan toprak üzerinde Portekiz’in hak iddia ettiğini delillendirmek istemişlerdir.

Başta Portekiz ve İspanyollar olmak üzere yeni topraklara ulaşan güçler akabinde buralarda ticaret merkezleri oluşturmaya başlamışlardır. Portekizlilerin feitoria, Hollandalıların factorij ve İngilizlerin trading post dedikleri ticaret merkezleri esasında Ortaçağ Avrupa’sına özgü bir müessesedir.

Kolomb Takası olarak da bilinen Avrupalılar ile Amerika Yerlileri arasındaki "alışveriş", Amerika'ya yepyeni ve çok sayıda ürünü getirmiş olsa da, aynı zamanda Avrupalılar'ın çoktan bağışıklık kazandığı yepyeni virüsleri de Amerikalılar'a taşımıştır. Bunun sonucunda milyonlarca insan hayatını kaybetmiştir.