Toprağın Sayfalarca Öyküsü: de Materia Medica
Gladyatör (Latince: gladiator: kılıç ustası silahşor, gladius: kılıç), Eski Roma'da genellikle savaş esirleri ve kölelerden oluşturulan, Romalı insanları eğlendirmek, Roma halkını askerliğe, dövüşlere ve olası savaşlara hazırlamak amacı ile halkın seyirciliği refakatinde birbirleri veya vahşi hayvanlarla dövüşmek zorunda bırakılan insanlardır.
Roma Ordusu'nda hekim olarak görev yaptığı biliniyor. Bitki bilimiyle de uğraşmış. Orduda görevliyken gezdiği coğrafyalarda bitkileri inceleme fırsatı bulmuş; o güne dek bilinmeyen yeni bitkiler keşfetmiş ve kayda geçirmiş. Bitkilerin sadece şifa veren yönlerini değil botanik yapılarını de incelemiş; yaprakların, köklerin ve çiçeklerinin morfolojik özelliklerini de not etmiş.
Orduda hekimken, Roma İmparatorluğu sınırları içinde kalan Anadolu, Arabistan, İran, Galya, Afrika ve Kafkasya gibi pek çok yeri gezdiği biliniyor.
Dioskorides’in. O dönemde dünyanın en zengin kütüphanesi olan İskenderiye Kütüphanesi’nden de yararlandığını düşünürsek Mısır’a da seyahat etmiş olmalı. Efsanevi Lokman Hekim’in Dioskorides olabileceğini öne sürenler de var. Kulağa hoş ve hatta mantıklı gelse de bunu kanıtlayacak bir belge olmadığı için yine de net bir şey söylemek zor.
Dioskorides ilk botanikçi, ilk şifacı ya da ilk hekim değil. Onu özel kılan, De Materia Medica adlı müthiş eseri yazmış olması. De Materia Medica, antik çağın en önemli farmasötik kitaplarından biri. Elyazmasında sadece kendi gözlemlerinden değil, Mısır, Sümer, Çin ve Yunan kaynaklarından aldığı tıbbi reçetelerden de yararlanmış. Büyük olasılıkla MS 64 yılında yazmış kitabını. Aristoteles’in yakın arkadaşı, büyük botanikçi Theophrastus’un 200 yıl önce Historia Plantarum kitabında tanımladığı bitkilere, 100’den fazla yeni bitki eklemiş.
Dioskorides, Historia Naturalis ansiklopedisinin yazarı, doğa bilgini Yaşlı Plinius’un de çağdaşı. Karşılaştıklarına ya da tanıştıklarına dair bir kanıt yok. Dioskorides’in çalışmasını muhtemelen hiç okumamış olan Yaşlı Plinius, 1000 farklı bitkiden söz ettiği 37 ciltlik eserinde, dönemin bilgilerini en ince ayrıntılarına kadar; mitler, efsaneler ve kişisel gözlemlerini ekleyerek, hatta kimi zaman biraz abartarak, eğlenceli bir uslupla aktarmış. Dioskorides kadar sistematik ve bilimsel değil. O yüzden Dioskorides 2000 yıl boyunca bitkiler ve ilaç konusunda en önemli otorite olarak kabul edilmiş, ki bugün de öyle…
Elyazmasının orijinal metni Grekçe. Peri hyles iatrikes başlığı ile yazılmış. MS 6. yüzyıl başlarında De Materia Medica olarak Latince’ye çevrilmiş.
📕bu kitap, bugün şüphesiz Avusturya’nın koruma altına alınmış en ünlü elyazması konumunda. UNESCO’nun Dünya Mirası listesine de dahil edilmiş. De Materia Medica’nın Süryanice, Arapça ve Farsça çevirileri de var.
🔻MÖ 264'teki tarihi kanıtlara geçmiş ilk oyunlarda üç çift köle, öldüresiye dövüşmüştür. Dört yüzyıl sonra İmparator Trajan, 10.000 insan ve 11.000 hayvanın öldürüldüğü abartılı bir festival düzenlemiştir.❗️
Yaşam Kapısı'ndan geçip arenaya girerler ve şu geleneksel sözlerle imparatorluk podyumuna seslenirler: "Ave Caesar! Morituri Salutamus" ("Selam Ceasar! Ölmek üzere olanlar seni selamlarlar"). Ağ ve üç dişli mızrakla donanmış Rhetariler, kılıç ve kalkanla ağır silahlanmış Seuctorelerle karşılaşır.
Hristiyan İmparator Honorius, Senatoyu lağvedip MS 404 yılında oyunlara son verinceye kadar devam etmiştir.
Gladyatör oyunları sadece Roma İmparatorluğu'na özgü değildir. Benzer oyunlar ve karşılaşmalar barbar Avrupa kavimleri, İspanyollar ve bazı Asya kavimleri tarafından da yapılmaktadır.
Doğanın kadim öyküsü, de Materia Medica’nın sayfalarında bir bir işleniyor. Seyyah bir hekimin 2000 yıl önce Anadolu’da başlayan hikayesi ve sayfalarına her detayını resmettiği bitkiler, o zamandan beri diyar diyar dolaşıyor. Tıpla sanatı birleştiren eser, kitap ressamlığının en önemli örneklerinden birini oluşturuyor.
Resmin tarihi düşündüğümüzden çok daha eskidir. Resmetmek de konuşmak; jest, mimik kullanmak gibi doğal bir ifade aracıdır. Resim kendini kimi zaman bir mağara duvarındaki çizgide, kimi zamansa bir deri parçasının üzerine çizilmiş savaş sahnelerinde gösterir. Kadim tasvirler çeşitlidir: ilk insanları betimleyen figürler, taşlara kazınmış evcil hayvanlar, sonraları çömlek üzerinde desenler, insanların vücutlarına işlenen figürler… Kişilerin resmetme biçimi zamansal eskiliğinin yanında konu sınırlamasına da tâbi olmamıştır.
İnsanın eli kalem tutmaya başladığından beri sanat, kendisiyle bağlantısız görünen yüzlerce alanla iç içe olmuştur. Mühendislikten tıbba birçok alan sanatsallıktan, estetikten ve sanatın matematiğinden kaçınılmaz olarak yararlanır. Bir makinenin tasvirinde kullanılan renkler ve perspektif betimlemelerinin hepsi, doğanın olduğu kadar sanatın da unsurlarıdır. Tıp kitaplarının sayfalarında, realizmin en kuvvetli etkileri görünür. Siyasi fikirler çeşitli figürlerle, renklerin farklı kullanımıyla ifade edilip çarpıcı hale getirilir. Birçok edebî eser, sayfalarındaki tasvirlerle zenginleştirilir; renkler ve şekiller düşünceyi destekler, bilgiyi daha anlaşılır hale getirir. Bu iç içelikle kitap ve resmin bir bütün haline geldiği bir tür olan kitap ressamlığı, bilgiyi aktarırken görselliğin gücünden faydalanmanın en güzel örneklerini oluşturur.
Sözün ifadesinin renklerle karşılık bulduğu kitaplar, şüphesiz ayrı bir kültürü oluşturur. 3. Murat Surnamesi’ni, minyatürleri olmadan anlamak mümkün müdür? Veya binlerce gece süren İran masallarını, tasvirsiz düşünebilir miyiz? Siyavuş, kızıllığı betimlenmemiş olsa dehşet verici alevlerin üzerinden atlayabilir miydi? Ferhat ile Şirin birbirini uzaktan, envai çeşit bitkinin arasından çaresizce izleyebilir miydi? Avrupa’da 15. yüzyıldan bizlere kalan el yazması eserlerdeki gotik yazı stilleri de tipografik süsleri olmadan kimsesiz kalırdı, şüphesiz.
Binlerce gece süren İran masallarını, tasvirsiz düşünebilir miyiz? Siyavuş, kızıllığı betimlenmemiş olsa dehşet verici alevlerin üzerinden atlayabilir miydi? Ferhat ile Şirin birbirini uzaktan, envai çeşit bitkinin arasından çaresizce izleyebilir miydi?”
Kitapla resmi birleştiren sözün ve resmin bu tartışılmaz bütünlüğü, milattan sonraki ilk yıllarda, bir hekim ve farmakoloji uzmanı olan Dioscorides Pedanius tarafından verilen, yüzlerce bitki tasviri ve bu bitkiler hakkında malumat içeren eserle bir kez daha kendini gösterir. Dioscorides, Neron hükümdarlığı zamanında Anadolu’da Kilikya Bölgesi’nde yaşamış, dillere destan eseri de Materia Medica’yı, diyar diyar dolaşarak yaptığı gözlemler sonucu kaleme almıştır. Bu gözlemler, her bitkinin yanına resmi eklenmek suretiyle taçlandırılmış, ortaya hem akademik bir eser hem de Anadolu’nun bitkilerine dair bir resim albümü konmuştur. 1500 yıl boyunca tedavi kaynağı olarak kullanılan eser, dilden dile çevrilmiş; yapımında nasıl dolaşıldıysa çevrilirken de birçok toprağa dokunmuştur. Tıbbî bitkilere dair en eski kaynak olma özelliğini taşıyan eser, beş bölümden oluşur ve içerdiği bitkilerin çoğu, iki bin yıl öncesinin Anadolu ve Akdeniz topraklarına aittir.
De Materia Medica’nın Dioscorides tarafından yazılan orijinal hali, iki bin yıl önce verildiği ve çokça yer değiştirdiği için elimizde bulunmamaktadır. İstanbul Kodeksi veya Viyana Kodeksi olarak adlandırılan, 6. yüzyılda Konstantinopolis’te Bizans prensesi Juliana Anicia için yapılan el yazması, eserin bilinen en eski nüshasıdır. Bu eserde de 400’den fazla bitki ve hayvan türü listelenmekte; her dalın dikenleri ve kıvrımları sayfalara nakşedilmiştir. Kitabın hayvanlara dair betimlemeleri de oldukça etkileyicidir. Nüshanın İstanbul’daki kadim mekanından ayrılışı, Kanuni zamanında eserin bir sefir tarafından satın alınıp Viyana’ya götürülmesiyle olur. Bu eser, içinde nakış gibi işlenmiş motifleriyle, halen Avusturya Milli Kitaplığı’nda saklanır.
Grekçe, Süryanice, Arapça, Latince, Fransızca gibi dillere çevrilmiş olan eser, Emeviler devrinden itibaren Arap bilginleri tarafından çokça ilgi görmüş, Yunancadan Arapçaya çevrilmiş, değişik dillere çevirileri ise genellikle Yunanca ve Arapça üzerinden yapılmıştır. 1500 yıl boyunca popülerliğini yitirmeyen bilim adamı Dioscarides’inaraştırma süreci ve öğrencilerini eğitmesi; birçok sanat eserine konu olmuş, çeşitli minyatürlerde boy göstermiştir.
Eserin kendisine ulaşamasak da kopyalarının bir bütünlük oluşturduğunu görüyoruz. Aynı bitki, benzer bir zarafetle, öncülüne sıkı sıkıya bağlı kalarak resmedilmiş; aşağıdaki yan yana konmuş iki resim, iki ayrı eserdeki Yaban Böğürtleni tasvirlerine ait. Ayrıca, Naples Dioscuridesisimli nüshanın sayfalarındaki adamotu tasvirleri, masalvari bir resimlendirme niteliği taşıyor. Ardıllarının bu silsileyi takip ederek, resimleri kopyalayarak nüshaları oluşturduğunu sanıyoruz, dolayısıyla eserin orijinalinin de bu nüshalara oldukça benzediğini söylemek mümkündür.
de Materia Medica’dan kopyalanmış Yaban Böğürtleni Tasvirleri, sağdaki Viyana Kodeksi, soldakiyse 1339-1406 arasında yapılmış bir kopyası.
Andrés Laguna tarafından 1555’te İspanyolca olarak yazılan bir nüsha, mızrakotunu anlatıyor.
Yunanca yazılmış Naples Dioscurides’in sayfalarından bir adamotu tasviri, 7. yy.
Cilt III: Kökler, tohumlar ve şifalı bitkilerdeğiştir
Cilt III kökleri, tohumları ve bitkileri kapsar. Bunlar ravent, yılan otu, meyankökü, kimyon, kimyon, maydanoz, selâmotu, rezene ve daha birçok bitkiyi içermektedir.
tahıllar ; deniz lahanası, pancar, kuşkonmaz gibi sebzeler; ve sarımsak, pırasa, soğan, kapari ve hardal gibi keskin otları içermektedir.
Gözlemciliğin en önemli yansımalarından olan de Materia Medica; tıp bilgisini sanatıyla harmanlayan, gezileri sonucu gördüğü bitkileri adeta fotoğraflayan seyyah bir hekimin hikayesi olmuş ve Rönesans’ın sonlarına dek bitkisel tıbbın en önemli kaynaklarından olmuştur. Yapım aşaması da sanatın diğer alanlarına konu olmuştur; Dioscorides, halen nüshalarda yaşayan bir efsanedir. Botanik terminolojisine olan katkılarıyla ismini bugünlere dek taşımıştır, sayfalarındaki motiflerle çevrilmiş ve çoğaltılmış her eser, kadim birer sanat eseri olma özelliğini korumaktadır.
Gözlemciliğin en önemli yansımalarından olan de Materia Medica; tıp bilgisini sanatıyla harmanlayan, gezileri sonucu gördüğü bitkileri adeta fotoğraflayan seyyah bir hekimin hikayesi olmuş ve Rönesans’ın sonlarına dek bitkisel tıbbın en önemli kaynaklarından olmuştur.”
Yıldırım, R. Vedat, (2002). Dioskorides’in Materia Medica’sı ve Türk-İslâm Tabâbeti, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
-Ataç, Yıldırım. (2004). “Osmanlı Hekimleri ve Dioskorides’in De Materia Medica’sı”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma Merkezi Dergisi (OTAM), S. 15, 2004, s. 257-269
-Akın, Keş. (2017), 15. yy. “Avrupa ve Osmanlı El Yazma Kitaplarında Yazı, Süsleme ve Tasarım Anlayışı”, Yıldız Journal of Art and Design, volume: 4, pp 104-127
-İpşiroğlu, Ş. (2018) İslâmda Resim Yasağı ve Sonuçları, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları
🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬🔬
MATERIA MEDICA
Tarih: 2017-03-05 | Yazar: Fatma GöçMateria Medica eczacılık açısından önemli bir eserdir. Eseri önemli kılan ise Anadolu tıbbi bitkileri hakkında yazılmış en kapsamlı kaynak olmasıdır. Bu eserden bahsetmeden önce eserin sahibi Dioscorides’i biraz tanıyalım.
Dioskorides Anadolu’da Anazarba’da Adana civarında doğmuş ve M.S. 1.yüzyılda yaşamış, Roma İmparatorları Caligula (M.S. 37-41), Claudius (M.S. 41-54) ve Neron (M.S. 54-68) zamanında Roma ordusunda hekim olarak görev almıştır. Padanius takma adıyla da tanınır. Osmanlı dönemi kitaplarında adı “Skoridos” olarak geçer.
Dioskorides hekim olmasının yanı sıra botanik bilimiyle de ilgilenmekte olduğundan Roma ordusuyla gezerken bulunduğu ülkelerdeki bitkileri de incelemiş bu bitkiler konusundaki araştırmalarını yazarak günümüze önemli bir eser bırakmıştır.
Grekçe olarak yazdığı “Peri hyles iatrikes” (İlaçlar bilgisi) isimli eseri Arapça’ya “Kitab-al Haşayiş” Latince’ye ise “Materia Medica” ismiyle çevrilmiştir.
Bu eser 1500 yıl kadar tedavi alanında ve tedavi kitapları yazarlarınca ana kaynak olarak kullanılmıştır.
Dioskorides’in eseri 5 kitaptan ibaret olup droglar aşağıdaki sıraya göre gruplandırılmıştır:
- Kitap 1: Kokulu bitkiler, yağlar, merhemler ve ağaçlar.
- Kitap 2: Canlılar, süt ve süt mamülleri.
- Kitap 3: Kökler, usareler, otlar.
- Kitap 4: Otlar ve kökler
- Kitap 5: Şaraplar ve anorganik maddeler.
Bu eserde 500 kadar tıbbi bitkinin tarifi verilmekte ve tedavi özellikleri anlatılmaktadır. Kitapta ismi geçen bitkilerin önemli bir kısmı Anadolu ve Akdeniz bölgesi bitkileri hakkında bilinen en eski ve en önemli kaynaktır.
Kitabın orjinal yazması elde değildir. Grekçe olarak yazılmış en eski kopya İstanbul Kodeksi veya Viyana Kodeksi ismiyle tanınan nüshadır. Bu kopya 512 yılında Bizans imparatorlarından Anicius Olybrius’un kızı prenses Juliana Anicia adına hazırlanmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman’ın başhekimi Musa bin Hamon’un oğlundan, Avusturya İmparatoru Ferdinand’ın Kanuni Sultan Süleyman nezdindeki sefiri O.G. Busbecq’in tavsiyesi üzerine, 100 düka altın karşılığında satın alınarak Viyana’ya götürülmüştür.
Busbecq hatıratında bu kitap için şöyle demektedir:
“İstanbul’da koca bir hazine bıraktım. Bu Dioscorides’in bir eseridir. Gayet eskidir, majüskül harflerle yazılmıştır. İçinde nebatat resimleriyle, eğer yanılmıyorsam, bazı Cratevas parçaları ve kuşlar hakkında küçük bir eser de vardır. Kitap, Hamon isimli bir Yahudi’nin oğluna aittir. Hayatında Süleyman’ın doktoru idi. Kitabı satın alacaktım fakat fiyatı beni korkuttu. Yüz düka altından bahsedildi. Buna benim kesemden ziyade imparatorun kesesi dayanabilir. İmparatoru, bu kadar muhterem bir muharriri böyle bir esaretten kurtarmak için teşvik etmekten geri kalmayacağım.” 2
O.G. Busbecq’in önerisi üzerine satın alınan bu kitap halen Avusturya Milli Kitaplığı(Österreichische Nationalbibliothek)‘nda muhafaza edilmektedir.
Bu nüshada Dioskorides ve Galen’in eserlerinden ayrı olarak son kısmında kuşlara ait bir risale bulunmaktadır. 31*38 cm büyüklüğünde 984 parşömen(deri) sayfadan ibarettir. 392 tam sayfa ve 87 metin içinde olmak üzere 479 renkli bitki resmi taşımaktadır. Bu resimlerin bir kısmı İskenderiye devri eserlerinden diğer bir kısmı ise Pontus kralı altıncı Mithridates (M.Ö.132-63)’in hekimi Crateuas’ın resimlerinden istifade edilerek hazırlanmıştır. Bu resimler tıbbi bitkiler yönünden olduğu kadar sanat tarihi yönünden de önemlidir
İstanbul’daki Prodromos Petra hastanesinden çıkma olan bu yazmanın, Viyana Devlet kitaplığı’na gelmeden önce, değişik dil konuşan kişilerin malı olduğu anlaşılmaktadır. bu kişilerden bazıları el yazmada bulunan resimlerin kenarlarına, kendi dillerinde, o planştaki bitkiye verilen ismi yazmışlardır. Bitki resimlerinin kenarlarında Arapça, Farsça, İbranice ve Türkçe bitki isimleri bulunmaktadır.
Halen Viyana’da bulunan elyazmanın ilk tıpkı basımı siyah beyaz olarak 1906 yılında yayınlanmıştır3. İkinci tıpkıbasım renkli olatak H. Gerstinger tarafından Almanca olarak hazırlanmış olan bir açıklama cildi ile birlikte yapılmıştır4.
O. Mazal, etraflı bir açıklama ile birlikte, Dioskorides’in seçtiği 26 planşı renkli olarak yayınlamıştır5-6 Bu kitap Dioskorides’in bilinen en eski el yazmasındaki resimler hakkında tam bir bilgi verecek niteliktedir.
Viyana’da bulunan el yazmasından yararlanılarak Dioskorides’in eserinin Almanca ve İngilizce çevirileri de yapılmış ve yayınlanmıştır.7
Dioskorides ve Materia Medica hakkındaki bu yazılar Turhan Baytop’un Türk Eczacılık Tarihi kitabından alıntılanmıştır. Materia Medica ve Dioscorides için daha detaylı bilgi için Adnan ATAÇ ve Vedat YILDIRIM’ın yazmış olduğu makalesini de okumanızı tavsiye ederim. Makaleye ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
KAYNAKLAR
Baytop Turhan, Mat Afife (haz.),”Türk Eczacılık Tarihi”, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları,2001
1. İlk latince baskı 1478, ilk yunanca baskı 1504 ve ilk resimli baskı 1543 yılında yapılmıştır (F.J. Anderson: An illustrated history of herbals 15, New York,1977)
2. Busbecq, O.G.’’Türk mektupları 301’’, çeviren: H. Cahit Yalçın İstanbul (1939)
3. Dioscorides, Codex Aniciae Julianae picturis illustratus, nunc Vindobonensis Med, Gr. 1, phototypice editus, Leyde (1906)
4. Dioscorides, Codex Vindobonensis Med. Gr. 1, Graz(1970)
5. Mazal, O.: Pflanzen, Wurzeln, Safte, Samen, Graz (1981)
6. Baytop, T.: Anazarbalı Dioskorides-Sandoz derg. 1:10 (1997)
7. Gunther, R.T.: The Greek herbal of Dioskorides, ikinci baskı, London, New York (1968)
De Materia Medica MS 70 – İlaç hazırlama ve dağıtma sanatının ilk örnekleri:
Antik çağın en önemli farmakoloji kitaplarından biri
Bin yıl boyunca, eczacılığın tarihi - tıbbi ilaçları hazırlama ve dağıtma sanatı - doğal kaynaklardan türetilen ilaçların incelenmesini içeren farmakognozi (ilaç bilimi) tarihi ile özdeşti. M.S. birinci yüzyılda, ordu cerrahı Pedanius Dioscorides, bitkiler ve diğer doğal maddeler hakkındaki bilinen tüm tıbbi bilgileri, 1.500 yıl boyunca okunacak ve tercüme edilecek bir eserde birleştirmek için dikkate değer bir arayışa başladı. Araplar başlangıçta İslami farmakolojinin temeli olan ve sonunda Latince olarak yeniden kopyalanan eseri korudular ve kopyaladılar.
Nero zamanında Roma'da çalışmış, şu anda Türkiye sınırları içerisinde olan bir yerde doğmuş bir Yunan doktor olan Dioscorides, yoğun bir şekilde seyahat etti ve beş ciltlik çalışması De Materia Medica'da ("Tıbbi Konulara Dair" yaklaşık M.S. 70), kusursuz çizimler üretti. Açıklamaları pratikti ve hastalara uygulama talimatlarının yanı sıra hazırlık için dozajlar ve tarifler içeriyordu. Afyonun ağrı için kullanımlarını açıklamanın yanı sıra, kenevir (esrar, marihuana), nane ve yaban mersini gibi bitkilerden de bahsetti. Tedavileri ülserler, yuvarlak kurtlar, zehirlere panzehirler ve çok daha fazlasıyla ilgiliydi.
Kimyager John Mann şöyle yazıyor: "Dioscorides’in bitkisel (kitabının) en büyük zaferi ve yeniliği, bitkileri botanik ailelerinden ziyade farmakolojik özelliklerine göre sıralamasıydı. Bitki özlerinin birçoğu şüphesiz etkiliydi, örneğin ağrıyı gidermek için kullanılan tropan alkaloidleri (doğal olarak oluşan nitrojen içeren organik moleküller) içeren banotu ve mandrake. Ancak baldıran otu kullanımı daha az ikna edici çünkü "Bakirelerin göğüslerinin büyümesini engelliyor." diye bir inançta yer alıyor. Diğer batıl inançlar arasında sıtmayı tedavi etmek için tahtakuruları kullanmak da vardı."
Modern zamanlarda, doktorların genellikle bitkilerde bulunan bileşiklerle ilişkili olan ilaçları reçete ettiklerini unutmayın. Örneğin aspirin, söğüt kabuğunda bulunan aktif bir bileşene sahiptir ve ateşi, ağrıyı ve iltihabı tedavi eder. Yaygın bir bahçe çiçeğinden elde edilen digitalis(yüksükotu), kalp atış hızını kontrol edebilir.
Yazı görselin açıklaması: Dioscorides'in De Materia Medica'sının (1224) Arapça çevirisinden sayfa.
Yazıda geçen tarihi kişiler: Pedanius Dioscorides (M.Ö. 40–90)
KAYNAK: Dioscorides’s De Materia Medica 70. Page 56. The Medical Book: From Witch Doctors to Robot Surgeons, 250 Milestones in the History of Medicine. 2012
Krateuas
Crateuas (Yunanca: Κρατεύας ὁ ῥιζοτόμος),[2]MÖ birinci yüzyılda yaşamış Yunan hekim ve farmakolog.
.jpg)
Roma Eyaleti Asya (Asia), Cumhuriyetin sonlarına doğru oluşturulmuş bir Roma İdari birimi olup bir prokonsül tarafından yönetilen Senatoryal eyaletstatüsündeydi. Bu düzenleme Roma İmparatorluğunun idari olarak yeniden düzenleneceği 211 yılına kadar değişmemiştir.
.svg)
Roma müttefikideğiştir
Roma İmparatorluğu yönetiminden önce Kapadokya, Büyük İskender'in imparatorluğunun ardıl krallıklarından biriydi. Kapadokya Krallığı, MÖ 331'den MÖ 95'e kadar Ariarathid hanedanı tarafından yönetildi. IV.Ariarathes döneminde Kapadokya, Roma-Seleukos Savaşı sırasında MÖ 192-188 yılları arasında Seleukos Kralı Büyük Antiochus'la müttefik olarak Roma Cumhuriyeti ile ilk kez temas kurdu.
Fırat nehrini doğuda karşılayan Kapadokya, İmparatorluğun en doğudaki eyaleti idi. Başkenti Caesarea (modern Kayseri),
Bizans İmparatorluğudeğiştir
535-553 döneminde imparator I. Justinianusyönetiminde, her iki eyalet bir prokonsülyönetiminde tek bir birimde birleştirildi. Geç Roma dönemleri boyunca bölge, İsaurialılar tarafından yerel şehirlerin tahkim edilmesine yol açan baskınlara maruz kaldı. 7. yüzyılın başlarında bölge kısa bir süre için Sasani İmparatorluğu tarafından ele geçirildi. Müslüman fetihlerinin patlak vermesinin ardından, tekrarlanan baskınlar, bölgenin Anatolikon ve Armeniakon'un yeni Bizans themaları altında bir sınır bölgesi haline gelmesine neden oldu. Müslümanlarla sıklıkla meydana gelen çatışmalar bölgeyi harap etti.
XXXXXXXXXX
13 KASIM 2020
DE MATERİA MEDİCA: DÜNYAYI DEĞİŞTİREN ANTİK METİN
İnsanlık deneyimine dair meraklarımızı hâlâ giderebilen eski metinleri okumanın büyük bir gizemi ve keyfi var. Atalarımızın nasıl yaşadıklarına, hayatta kaldıklarına ve çevrelerindeki doğal dünyayla nasıl etkileşime geçtiklerine dair bir fikir verdikleri için şifalı bitkilerle ilgili yazılar da bir istisna değildir. Latince "Tıbbi Malzeme Üzerine" anlamına gelen De Materia Medica , Roma ordusunda görev yapmış Yunan tıbbi botanikçi ve doktor Pedanius Dioscorides (yaklaşık MS 40-90) tarafından yazılmış, birinci yüzyıldan kalma hayatta kalan bir metindir. Beş ciltlik el yazması, 1.000'den fazla geleneksel ilaç için yaklaşık 600 bitkiyi anlatıyor. Dioscorides'in ünlü bitkisel referansı , yazılmasından yüzyıllar sonra Avrupa ve Batı farmakopesinin temeli haline geldi.
Bu tablonun sol alt köşesinde Dioscorides oturmaktadır. Not alırken bir çiçeği incelerken gösteriliyor. (“Orta Çağda Tıp” (1906), Yazan: Veloso Salgado.) NOVA Tıp Fakültesi, Kamu malı.
Bitkisel Bilginin Yayılması
Bir ordu cerrahı olarak Dioscorides, antik dünyayı dolaştı ve yüzlerce bitkiyi gözlemledi, topladı ve tıbbi uygulamalarında uyguladı. Pek çok farklı bölgeden gelen bitki tedavilerine ilişkin ayrıntılı açıklamaları nedeniyle Dioscorides, pek çok kişi için geçerli, güvenilir bir bilgi kaynağı haline geldi. Orijinal olarak Περὶ ὕλης ἰατρικῆςbaşlığıyla eski Yunanca yazılmış olan ders kitabı, Avrupa ve Afrika kıtalarında artan popülerlik kazandıkça daha sonra çoğunlukla dindar rahipler tarafından Latince, Arapça, İtalyanca, Almanca, İspanyolca ve Fransızcaya çevrildi. . Bilinen tarihte ilk kez şifalı bitkiler ve ilaçlarla ilgili bilgiler daha kolay belgelendi ve farklı kültürler ve diller arasında dağıtıldı. Sayısız kez elle kopyalanan ve düzenlenen De Materia Medica'sı , sonraki 1.500 yıl boyunca doktorlar ve bitki uzmanları tarafından kapsamlı bir şekilde referans alınacak.
Orijinal el yazması neredeyse iki bin yıl önce yazılmıştı ve hiçbir zaman bulunamadı; ancak “Vienna Dioscorides” veya Codex Vindobonensis Medicus Graecus 1 (yaklaşık MS 512) olarak adlandırılan bilinen en eski kopya şu anda Viyana'daki Avusturya Ulusal Kütüphanesinde bulunmaktadır. Orijinal Yunanca yazılmış ve güzel elle boyanmış resimlerle süslenmiş bu özel sipariş kopya, sanatın tanınmış koruyucularından biri olan Roma imparatorluk prensesi Juliana Anicia için kraliyet hediyesi olarak yaratıldı. “Kitap sanatının başyapıtı” olan el yazması , UNESCO'nun oluşturduğu Dünya Belleği Programı'na kayıtlı olup, bu eser, “ Antik Dünyanın en önemli farmasötik kaynağı” ( UNESCO Dünya Belleği, nd ) olarak nitelendirilmektedir.
Viyana Dioscurides'ten (Kamu malı) mercan resmi.
Diğer ünlü kopyalar Yunanistan, İspanya, İtalya, Fransa ve Britanya'nın ulusal kütüphanelerinde, ayrıca Yunanistan'ın Athos Dağı'ndaki kutsal manastırda ve 1920'lerden kalma New York City'deki Morgan Kütüphanesi ve Müzesi'nde bulunabilir. açık arttırma. El yazmalarından tek sayfalar, Smithsonian Enstitüsü, Harvard Müzesi, Metropolitan Sanat Müzesi ve Walters Sanat Müzesi dahil olmak üzere, çoğu dijitalleştirilmiş ve çevrimiçi olarak görüntülenebilen birçok müzede de bulunabilir. .
İngilizce okuyanlar için, orijinal Yunancadan İngilizceye ilk ve tek çeviri şaşırtıcı bir şekilde 1655 yılına kadar tamamlanmamıştı. Bu kopya 4.000 sayfadan fazlaydı ve seçkin bir İngiliz botanikçi olan John Goodyer'ın tamamlanması yaklaşık 3 yıl sürdü. el yazmasının en az on sekiz baskısına başvurdu. Goodyer'in ortaçağ İngilizcesi çevirisinin düzenlenmiş bir versiyonu, yüzyıllar sonra, 1933'te, Oxford Bilim Tarihi Müzesi'nin kurucusu RT Gunther tarafından tamamlandı ( Oxford Üniversitesi'ndeki Magdalen College, 2014 ). Son zamanlarda, Goodyer'in baskısının modern İngilizce çevirisi, iyi korunmuş 16. yüzyıl baskılarından ödünç alınan canlı görsellerle tamamlanmış 1000 sayfalık bir metin oluşturan T ess Anne Osbaldeston ve RP Wood tarafından 2000 yılında tamamlandı ( Cilliers & Retief, 2001). ). Bu en yeni yayın nihayet modern İngiliz okuyucularına Dioscorides'in olağanüstü başarısının genişliğine ve derinliğine erişme ve bunları tam olarak takdir etme olanağı sağlıyor. Satın almanın yanı sıra çevrimiçi olarak ücretsiz olarak da mevcuttur .
Dioscorides'in De Materia Medica'sından bir folyo – kağıt üzerine 13. yüzyıl suluboya. (Metropolitan Sanat Müzesi – Kamusal Alan.)
De Materia Medica'nın Ödülü
De Materia Medica'yı tıp tarihinde önemli kılan şey, ona yüzyıllar boyunca ve birçok dilde tıp uygulayıcıları ve şifalı bitkiler uzmanları tarafından ne kadar iyi referans verildiğidir. Kuşkusuz Çin, Ayurveda ve Arap geleneklerine ait eski tıp metinleri de paha biçilmez bilgiler katmıştır. De Materia Medica , özellikle Batı ve Avrupa bitki bilimi için, doktorların doğal ilaçlar konusunda eğitilmesine yardımcı oldu ve Avrupa ve Akdeniz'e özgü bitkilerin şifa kapasitesinde kullanılmasının önemini artırdı. Hem bilgi hem de bitkiler her zamankinden daha erişilebilir hale gelmişti.
Dioscorides, seyahatleri sırasında bitkiler, hayvanlar ve mineraller hakkında öğrendiği her şeyi belgeledi. Bilgilerini düzenlemek için kitabını beş bölüme ayırdı:
- Cilt I: Aromatikler
- Cilt II: Hayvanlardan şifalı bitkilere
- Cilt III: Kökler, tohumlar ve şifalı bitkiler
- Cilt IV: Kökler ve şifalı bitkiler
- Cilt V: Asmalar, şaraplar ve mineraller
Civanperçemi, yüksük otu ve çuha çiçeği De Materia Medica'da resmedilmiştir. (Kaynak: Wellcome Library, Londra. Wellcome Images Images@wellcome.ac.uk http://wellcomeimages.org.)
Her bölüm, bitkilerin nerede yetiştiği, nasıl ve ne için kullanılacağı ve antik çağlardaki yaşam hakkında çıkarımlarda bulunabileceğimiz diğer ilginç bilgiler hakkında çok sayıda bilgi sağlar. Adamotu ve Karaca otunu kullanan iksirlerden “ gözbebeklerini karartan şeylere karşı etkili” şifalı bitkilere (Dioscorides, Osbaldeston ve Wood, 2000, s. 319) kadar bunlardan bazıları yalnızca benzersiz uygulamaları (inek gübresi gibi!) ve bazıları Batı farmakopesinde kullanım için geçerli olmaya devam ediyor. Osbaldeston ve Wood tarafından tercüme edilen 1000 sayfalık De Materia Medica'dan alınan bilgi örnekleri şunları içerir:
Kırlangıçotu (Yunanca: Chelidonion mikron, Latince: Chelidonia minör ) “ suların ve bataklık yerlerin çevresinde yetişir . Anemon gibi keskindir ve derinin dışına doğru ülsere olur. Önerilen çareler arasında köklerin suyunu sıkmak ve kafayı temizlemek için burun deliklerine bal koymak yer alıyordu. Benzer şekilde, balla karıştırılan kaynatma, güçlü bir şekilde başı temizler ve göğüsteki her şeyi temizler” ( Dioscorides, Osbaldeston ve Wood, 2000, s. 355).
Taze inek gübresi (Yunanca: Apopatos ), yapraklara sarılıp sıcak küllerin üzerinde ısıtıldığında " yaraların iltihaplanmasını azaltır" ve "siyatik ağrısını hafifletmek için sıcak bir paket görevi görür." “Sirke ile uygulandığında sertliği, guatrları ve kemik iltihabını çözer” ( Dioscorides, Osbaldeston ve Wood, 2000, s. 222).
Sarımsak (Yunanca: Skorodon ), pek çok kullanımının yanı sıra, "saç dökülmesi için sürülürdü ancak bunun için nardmerhemiyle birlikte kullanılması gerekir ." Ayrıca " çıkarılan sivilceleri iyileştirmek için tuz ve yağla" birleştirilebilir . ( Dioscorides, Osbaldeston ve Wood, 2000, s. 319)
"Bilinen en acı bitki materyali" olan Gentian , adını Dioscorides'e göre onu ilk bulan İlirya'nın son kralı Gentius'tan almıştır. “Bir çay kaşığı kadar sıkılmış meyve suyu, yanlardaki rahatsızlıklara, yüksekten düşmelere, fıtıklara ve kasılmalara iyi gelir. Ayrıca su ile birlikte içecek olarak alındığında karaciğer rahatsızlıklarına ve gastrite de iyi gelir. Kök, özellikle de fitil olarak uygulanan meyve suyu, düşük yapıcıdır. Suyu sıkılarak beş gün suda bekletilir, daha sonra kökleri üste çıkana kadar suda kaynatılır. Su soğuduğunda keten bir bezden süzülür, bal kıvamına gelinceye kadar kaynatılır ve seramik bir kavanozda saklanır” (Dioscorides, Osbaldeston ve Wood, 2000, s. 367).
Çördük (Yunanca: Ussopos , Latince: Hyssopus hortensis veya Hyssopus officinalis veya Origanum syriacum ) “incir, su, bal ve sedef ile kaynatılıp içecek olarak alındığında zatürreye, astıma, iç öksürüğe, mukusa ve ortopneye [astım türü] iyi gelir. ] ve solucanları öldürür” (Dioscorides, Osbaldeston ve Wood, 2000, s. 399).
Meyan kökü (Yunanca: Glukoriza , "tatlı kök" anlamına gelir, Latince: Glycyrrhiza ) "mide yanmasına, göğüs ve karaciğerdeki bozukluklara, parazitik cilt hastalıklarına ve mesane veya böbrek bozukluklarına" yardımcı olur. Passum (kuru üzüm şarabı) ile birlikte alınıp ağızda eritildiğinde susuzluğu giderir. Sürülürse yaraları iyileştirir; ve çiğnenirse mideye iyi gelir” (Dioscorides, Osbaldeston ve Wood, 2000, s. 371).
ABD'de narkotik özellikleri nedeniyle 2007 yılına kadar yasaklanan pelin otu (Yunanca: Apsinthion , Latince: Absinthium vulgareveya Seriphium absinthium veya Artemisia absinthium ), antik çağlarda iyi biliniyordu ve en iyi türü Pontus ve Dağlarda yetişiyordu. Kapadokya'da Boğa (bugünkü güney Türkiye). “Isıtıcı, büzücü ve sindirimi kolaylaştırıcıdır ve mide ve bağırsaklara yapışan safralı maddeleri uzaklaştırır ” (Dioscorides, Osbaldeston ve Wood, 2000, s. 392).
Bugüne kadar, ucunda ipeğe benzer yumuşak bir ağ oluşturan, toplanıp eğrilen Acanthium (Yunanca: Akanthion ) da dahil olmak üzere, antik dünyadan henüz tanımlamadığımız şifalı bitkiler var . Yapraklar ve kökler boyun sertliğini hafifletmeye yardımcı olmak için içecek olarak hazırlandı (Dioscorides, Osbaldeston ve Wood, 2000, s. 384).
Kapanışta,
Neyse ki, bize kendi bitkisel uygulamamız hakkında fikir verebilecek, okunacak birçok De Materia Medica sayfası var . Ek olarak, bu kayıtlar yalnızca bitkilerin geleneksel ve halk kullanımıyla ilgilenen uygulayıcılar için değil, aynı zamanda botanikçiler, çevreciler, arkeologlar, tarihçiler ve ataları bu uygulamaları aile geleneklerine dahil edenler için de heyecan verici ve kapsamlı bir kaynak sağlamaya devam ediyor . Bunun güzelliği, sayfaların ve olasılıkların sonsuz olmasıdır.
REFERANSLAR
Cilliers, L. ve Retief, F. (2001). İncelenen çalışma: Dioscorides Of Materia Medica , Tessa A. Osbaldeston, RP Wood. Acta Classics, 44 , 253-257.
Dioscorides, P., Osbaldeston, TA ve Wood, RP (2000). De materia medica: Diğer birçok tıbbi malzemeyle birlikte bir bitkisel olmak: Milattan sonra ilk yüzyılda Yunanca yazılmış: Modern İngilizce'de yeni indekslenmiş bir versiyon . Johannesburg: IBIDIS.
Oxford Üniversitesi'ndeki Magdalen Koleji. (2014). John Goodyer'ın botanik kitapları koleksiyonu. [Çevrimiçi makale]. https://www.magd.ox.ac.uk/libraries-and-archives/illumining-magdalen/news/john-goodyer/ adresinden alındı.
UNESCO Dünya Belleği. (nd). Viyana Dioskorides [Çevrimiçi Veritabanı]. http://www.unesco.org/new/en/communication-and-information/memory-of-the-world/register/full-list-of-registered-heritage/registered-heritage-page-9/adresinden erişildi viyana-dioscurides/
🌾🌿🪴🪨Maria Christodoulou
Maria Christodoulou, Yunan Bitki Uzmanı olarak antik Yunan bitkisel ilaç uygulamalarını araştıran klinik bir şifalı bitki uzmanıdır.
Maria Christodoulou, antik Yunan bitkisel tıbbının bilgeliğini ve kaprislerini araştıran klinik bir bitki uzmanıdır. "Yunan Bitki Uzmanının Ulusal Bahçe Rehberi, Atina" kitabının yazarıdır ve Bitki Akademisi'ne düzenli olarak katkıda bulunmaktadır. Juliette de Bairacli Levy'nin (1912-2009) Yunan adasına yaptığı ziyarette Journal of Medicinal Plant Conservation'da yayınlandı ve yakın zamanda New York Üniversitesi Klasik Araştırmalar Derneği'nden Yunanistan'daki bitkisel ilaçları derlemek için bir hibe aldı (başvurular memnuniyetle karşılanır!).
https://youtu.be/zJQGvK9ZsiI?feature=shared
XXXXXXXXX
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Hallo 🙋🏼♀️