Cistus Creticus (Pembe Laden)

 

Cistus Creticus nedir? Cistus Creticus (Tüylü Laden) bitkisinin faydaları nelerdir?

Antiviral ve antibakteriyel özelliği ile bilinen Laden Gülü ya da Tüylü Laden adıyla da bilinen Cistus Creticus bitkisinin, corona virüs ve grip gibi zarflı virüsler ile mücadelede etkin rol oynayabileceği öne sürüldü. Peki içerdiği maddeler sebebiyle birçok hastalığa da deva gözüyle bakılan Cistus Creticus bitkisi faydaları nelerdir?

Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Prof.Dr. Mustafa Gerek, "Almanya Berlin'de akredite edilmiş bir laboratuarda yapılan çalışmada, Cistus Creticus içeren pastillerin zarflı virüslere karşı 10 dakikalık temas süresinde virüs konsantrasyonunda yüzde 99.9 azalma sağlayabildiği belirlendi. Yapılan bu araştırma doğrultusunda, önümüzdeki dönemde pandemilere neden olan zarflı virüslere karşı büyük oranda antiviral etkinlik gösteren Cistus Creticus bitki özü içeren ürünlerin, Covid-19 ile mücadelede korunmaya yardım sağlayacağı tahmin edilmektedir" dedi.

Peki açıklama sonrası dikkatleri üzerine çeken Laden Gülü, Pembe Laden ya da Tüylü Laden olarak da bilinen Cistus Creticus bitkisi nerelerde yetişir, faydaları nelerdir?

CİSTUS CRETİCUS NEDİR?

Ladengiller familyasında yer alan Cistus Creticus bitkisi genellikle kozalaklı bitkilerin yetiştiği ormanlık alanlarda kendiliğinden yetişiyor.

Tüylü laden (Cistus creticus), ladengiller familyası içinde yer alan 1 metreye kadar boy atabilen sık dallı herdem yeşil bodur bir çalı türü. Uzunluğu 2–5 cm'ye ulaşan oval-eliptik yapraklar uzun saplıdır ve sürgünlere karşılıklı olarak dizilmişlerdir. Üst yüzü seyrek alt yüzü sık tüylüdür. Haziran - temmuz aylarında açan 4–5 cm çapındaki çiçekler, teker teker ya da 2-3 tanesi bir arada olmak üzere sürgün ucunda yer alan, beyaz veya pembe renklerde olabilen bitkinin yaprakları yapışkanlı bir yapıya sahiptir.

CİSTUS CRETİCUS'UN FAYDALARI

Antiviral ve antibakteriyel özelliği ile bilinen cistus creticus, balgam söktürücü niteliktedir ve regl düzenleyici olarak da kullanılabilir. 

Kabız edici etkileri bulunur. Bağışıklık sistemini güçlendirici özelliktedir ve nezleyi keser. Dizanteride faydalı sonuçlar doğurur. Öksürüğe ve solunum yolu problemlerine iyi gelir, kramp çözücü ve anti bakteriyel etkileri bulunur.

Besin alerjisinin neden olduğu deri iltihaplanlarına karşı faydalıdır. Egzama ve diğer cilt problemlerine de iyi gelir.

Aynı zamanda ladin pişikleri geçirmek için kullanılabilir. Özellikle çocuklarda meydana gelen pişiklerde etkili biçimde kullanılır. Cinsel uzuvlar, ağız içi, yutak, mide-bağırsak, deri ve tırnak mantarlarını geçirici etkisi vardır. Akne ve sivilce tedavisine destek olur.

TÜYLÜ LADEN NERELERDE YETİŞİR?

Laden otunun asıl yetiştiği yer Türkiye'nin Ege ve Akdeniz bölgesidir. Akdeniz ülkelerine sonra da Avrupa ve Amerika'ya kadar çok geniş bir alana yayılmıştır. Türkiye'nin Akdeniz, Ege ve Marmara bölgesinde yabani olarak yetişen Laden gülü, Türkiye'nin diğer bölgelerinde de yetişebilir.

Mayıstan ekime kadar toplanarak kurutulur ve nemden uzakta özel kaplarda muhafaza edilir.

NASIL KULLANILIR?

Bir kahve kaşığı ince kıyılmış Laden otu demliğe konur ve üzerine 300-400 ml sıcak su konularak 5-10 dakika demlenmesi beklenilir. Elde edilen çay demi ile yaraların üzerine  kompres yapılır.

❌❌❌❌❌❌❌❌❌❌❌

Antiviral etkilerinden dolayı üst solunum yolu enfeksiyonlarında kullanılan bazı bitkilerin tanıtıldığı yazılarımızdan ikincisini aşağıda bulacaksınız:   

 

Laden otu

 

Akdenize kıyısı olan ülkelerde yetişen toplam 18 Cistus L. türünden Türkiye’de bulunan 5 tanesi,  ‘Laden otu (çiçeği)’ ‘karağan’, ‘pamuk (pamukçuk) otu gibi yaygın kullanılan adlarla tanınır. Hepsi de çok yıllık, çalımsı, herdem yeşil, her iki yüzü de tüylü, yapışkan yapraklı bu türler, ülkemizde Akdeniz iklimin görüldüğü yerlerde genellikle denize yakın yerlerde, diğer çalıların veya kayaların arasında, yamaçlarda, kumlu tepelerde karşımıza çıkar. Haziran ayından itibaren beyaz veya pembe, büyük ve gösterişli çiçekler açan bu dekoratif türlerde, yapraklara yapışkan özellik veren güzel kokulu bir oleoresin (aromatik yağ ve reçine karışımı) salgılanır. 

‘Girit ladeni’ olarak da bilinen ve Doğu Akdeniz’de yaygın olan C. creticus L. [diğer adlarıyla C. ladaniferus L., C. villosus L. veya C. x incanus L. subsp. creticus (L.) Heywood] türünden başta Girit olmak üzere bazı Ege Adaları’nda oleoresin elde edilir.  

 ‘Laden zamkı’ olarak adlandırılan oleoresin eskiden temmuz-ağustos aylarının güneşli ve rüzgarsız günlerinde, önce uzun saplı, üzerinde bir çift kayışın bulunduğu kamçı benzeri tarakların yaprakların üzerindeki gezdirilerek sıyrılması, ardından da bir bıçakla tarağın üstündeki oleoresinin kazınarak veya  bitkilere sürünen veya yapraklarını yiyen keçilerin yün ve sakallarının taranması veya kesildikten sonra ayrılmasıyla elde edilirdi. ‘Laden zamkı’ artık gerek bu türden gerekse Batı Akdeniz’de doğal yayılış gösteren ve aynı zamanda yetiştirilen C. ladanifer L. türünün (İspanya ladeni) yaprak veya yapraklı sürgünlerinin kaynatılmasıyla elde edilir.  

Bilimsel adı ‘Labdanum’ veya ‘Labdani resina’ olan bu güzel kokulu (2,2,6-trimetilsiklohekzanon) oleoresin, kahverengi bir hamur şeklindedir, parlak bir alevle yanar,  az çok acı bir tada sahiptir ve bazen elde edildiği yerlerde, kumlu toprakla katıştırılarak koyu kahverengi-siyah, sert bir ürün haline getirilir.  

 

Antik dönemlerden bu yana yakı yapımında, mumyalamada, daha sonraları ekspektoran, yatıştırıcı, emmenagog, astrenjan, antiviral, antibakteriyel, antidiyareik olarak ve kötü kokuların neden olduğuna inanılan hastalıklardan korunmak için kullanılan koku verici karışımlar içinde yer aldığı bilinir.  Oleoresin, dondurma ve çiklet kokulandırılmasında ayrıca sabun & deodoranların kokulandırılmasında, parfümeride de kullanılır. Oleoresinden elde edilen aromatik yağın parfümeride değerli bir madde olan griamber yerine kullanılabilmesinin sperm balinalarının neslinin tükenmemesine katkı sağladığı bilinir. Oleoresin kepek sorununda da kullanılmaktadır.

Günümüzde daha ziyade kurutulmuş yaprakları (Cisti herba) ezildikten sonra, geleneksel olarak dermatolojik sorunlarda (yanık, egzema, psoriasis) veya doğrudan hemostatik, romatizmada da lapa şeklinde, ayrıca insektisit olarak; tıbbi çayı ise stomaşik olarak kullanılır. Cezayir (Cistus albidus) ve Yunanistan’da (C. salviifolius) yapraklar aynı zamandakoku verici olarak da çaya konur. Ayrıca yapraklı dalları tütsü olarak veya kuru çiçek ve yaprakları mordanlı boyama yöntemiyle kilim dokumalarında kullanılır. 

Oleoresinin içinde başlıca mono (pinen, karvakrol) ve seskiterpenler bakımından zengin aromatik yağ (% 0.1), polifenolik kondanse tanenler ve diğer fenolik bileşikler ile diğer terpenik bileşikler (diterpenik labdanlar, manoiloksitler) bulunur. Aromatik yağında bulunan ve parlama noktası düşük olan pinen Cistus türlerinin kolayca yanmalarında önemli rol oynar. 

Antioksidan etkili reçinedeki labdanlardan bazılarının kuvvetli antibakteriyel (öz. Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa), antifungal (Candida albicans, C. krusei, C.glabrata & Aspergillus fumigatus), antienflamatuvar ve antiprotozoal aktivite gösterdikleri belirlenmiştir.  Ayrıca polifenollerce zengin CYSTUS052 adlı ekstrenin de hücre kültüründe ve fare enfeksiyon modeli influenza virüslerine karşı antiviral aktivite gösterdiği, üst solunum yolu rahatsızlığında da semptomları belirgin ölçüde azalttığı belirlenmiştir. Günümüzde solunum yolu sorunlarında kullanılan bazı pastillerin içinde CYSTUS052 adlı ekstre bulunur. Ekstre patojen bakterilerin de ağız boşluğunda tutunmalarını engelledikleri gösterilmiştir.  

❌❌❌❌❌❌❌❌❌❌❌

Türkiye’nin Virüs Savar Bitkisi Laden (Cistus spp.) Türleri: Geleneksel Kullanımları, Biyoaktif Kimyasal Bileşenleri ve Farmakolojik Aktiviteleri

Cistaceae familyasından olan Cistus (Laden) türleri; çok yıllık, çalı formunda, beyaz veya pembe çiçekli, genellikle Orta Doğu Akdeniz (Fransa ve İber Yarımadası hariç), Kuzey Afrika ve Batı Asya’da yayılım gösteren bitki türleridir. C. creticus L. (sinonim Cistus x incanus subsp. creticus (L.) Hetwood), C. salviifolius L., C. parviflorus Lam., C. monspeliensis L. ve C. laurifolius L. türleri Türkiye florasında doğal olarak yetişmekte olan, ekonomik ve endüstriyel öneme sahip laden taksonlarıdır. Bu bitkiler; halk arasında ‘laden’, ‘laden otu’, ‘kaya gülü’, ‘pamukla’, ‘pamukluk’, ‘pamuk otu’, ‘davşanotu’, ‘karağan’ ve ‘tavşançalısı’ olarak bilinmektedir. Laden türlerinin yaprakları, çiçekleri, tohumları rezin ve uçucu yağları; Anadolu Halk Hekimliğinde, infüzyon halinde kabızlık giderici, uyarıcı, balgam söktürücü, mide ve romatizmal hastalıkların tedavisinde, ayrıca mikroorganizma enfeksiyonlarına karşı koruyucu ve tedavi edici olarak yüzyıllardır geleneksel olarak kullanılmaktadır. Cistus türleri ihtiva ettikleri quercetin, myricetin, kaempferol, kaempferol-3-metil eter, apigenin, luteolin, aesculin, flavan-3-ol ve proantosiyanidin gibi oldukça farklı fitokimyasal içeriğe sahip olup, içerdiği bu doğal bileşikler sayesinde tıp alanında kullanımlarına yönelik antiviral, antimikrobiyal, antifungal, antioksidan, antienflamatuvar, antispazmodik ve antidiyabetik özelliklere sahip olduğunu rapor eden birçok bilimsel çalışma bulunmaktadır. Bu derlemede; ülkemizin en önemli virüs savar bitkilerinden olan Cistus türlerinin Anadolu geleneksel halk hekimliğindeki kullanımlarının yanı sıra; fitokimyasal bileşimleri, farmakokinetikleri, farmakolojik ve biyolojik aktiviteleri bilimsel veriler ışığında kapsamlı olarak sunulmuştur.

❌❌❌❌❌❌❌❌❌❌❌