Zahter
Zahter (Türkçe:Zahter Za'atar (Arabic: زَعْتَر, IPA: [ˈzaʕtar]) görünüş itibarıyla kekikbitkisine benzetilir ve "kara kekik" olarak anılmaktadır. Yabani bir ot çeşidi olan zahter orta ve güney Anadolu bölgelerinde yetişmektedir. Yemeklerde baharat olarak kullanılmasıyla bilinse de aslında çay olarak tüketildiğinde insan sağlığına katkısı oldukça büyüktür. Aynı zamanda bazı kültürlerde tuz, susam ve mercanköşk gibi ürünlerle birleştirilen bu bitki kahvaltılık sos halinde de tüketilir.
Bir mutfak otu veya şifalı ot ailesidir.Zahter otu, susam, kurutulmuş sumak, genellikle tuz ve diğer baharatlarla birlikte kullanılan bir baharat karışımının da adıdır. Bir Orta Doğu bitkileri ailesi olarak, Origanum (kekik), Calamintha (fesleğen kekik), Thymus (tipik olarak Thymus vulgaris, yani kekik) ve Satureja (tuzlu) bitkiler içerir. Tek başına zahter adı, Kutsal Kitap biliminde İbrani Kutsal Kitabı'nın çördük (İbranice: אזוב [eˈzov]) olarak kabul edilen Origanum syriacum olarak geçmektedir. Levanten mutfağında kullanılan hem bitki hem de baharat karışımı Orta Doğu'nun Akdeniz bölgesinde popülerdir.
Etimoloji
Ignace J. Gelb'e göre, sarsar olarak okunabilen bir Akad dili olarak bu baharat bitkisine atıfta bulunabilir. Bu kelime Süryani satre ve Arapça za'atar (veya sa'tar), muhtemelen Latin Satureia'nın kaynağı olarak tasdik edilebilir. Satureia (Satureja), diğer ortak ve etnik isimleri "Persian za'atar", "za'atar rumi" (Roman hyssop) ve "za'atar franji" (Avrupa çördük). Modern İbranice dilinde za'atar olarak geçmektedir.
Thymus capitatus (Satureja capitata olarak da bilinir), Levant ve Akdeniz Ortadoğu'nun tepelerinde bulunan bir yabani kekik türüdür. Kekiğin "Filistin ile güçlü bir şekilde ilişkili" bir bitki olduğu söylenmekte. Yunanistan ve Filistin / İsrail'e özgü bir bitki olan Thymbra spicata, 1940'lardan beri zahter kullanılmak üzere Kuzey Amerika'da Suriyeli, Filistinli ve Lübnanlı göçmenler tarafından yetiştirilmektedir.
"Vahşi zahter" (Arapça: za'atar barri) olarak tanımlanan diğer bir tür, genellikle Avrupa kekiği, kekik, saksı mercanköşk, yabani mercanköşk, kış mercanköşk veya kış tatlısı olarak bilinen Origanum vulgare'dir. Bu tür aynı zamanda Lübnan, Suriye, Ürdün, İsrail ve Filistin'de son derece yaygındır ve bölge halkları tarafından baharat karışımının bir yerel çeşidini yapmak için kullanılır.
https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Zahter
Hatay sofralarının baş tacı elbette ki Zahter Salatası.Taze zahtere nar ekşisi, maydanoz, yeşil zeytin, domates ve zeytinyağı eklenerek yapılan enfes bir Hatay mezesidir.
Bir tutam zahter
1 baş Soğan (taze veya kuru)
Yarım bağ Maydanoz
Nar ekşisi
Zeytinyağı
Tuz
Zahter salatası bir salata türüdür. Malzemeleri; zahter, soğan, sarımsak, domates, biber, maydanoz, pul biber, tuz, zeytinyağı ve nar ekşisidir. Hatay yöresel yemeklerindendir.
❌❌❌❌❌❌❌❌❌❌❌❌
Hayfene Zahter🌿
Eşsiz bir bitki olan zahter, kara kekik ya da dağ kekiği olarak da bilinir. Akdeniz bölgesinde köklü bir geçmişi olan ve farklı kültürlerde farklı isimleri olan bir baharat çeşididir. Ürün Akdeniz, Orta Doğu, Türkiye ve Yunan mutfaklarında yaygın bir şekilde kullanılır.
zahter, kekikten daha acı ve serttir. Orta çağ döneminde cesaret sembolü olduğuna inanılırdı. Bu sebeple şövalyeler tarafından zırhlarında bulundurulurdu.
Dağ kekiği lezzeti kadar faydası olan da bir üründür. Antioksida ve antimikrobiyal özellikleri sayesinde bağışıklığa katkı sağladığı bilinir. Keskin kokusu ise zihne iyi gelir. Aynı zamanda sindirim sitemini de desteklemesi etkileri arasındadır.
Doğal yapılarında birçok şifa bulunur. Zahter de şifası bol bir bitkidir.
Kahvaltılık zahterin içinde sumak, susam, kekik ve zahter karışımı bulunuyor. Zahter baharat olarak tüketildiği gibi çayı da içiliyor.
Özellikle et, sebze ve yoğurt bazlı yemeklerde kullanımı yaygındır. Kuzu, tavuk veya dana gibi et tariflerinde zahter kullanılarak lezzet katılabilir. Orta Doğu mutfaklarında baharat ekmek ya da ince lavaş üstüne serpilerek kullanılabilir. Ya da kahvaltı sofralarında ekmek önce zeytinyağına daha sonra Hayfene Kahvaltılık Zahter karışımına bandırılarak yenilebilir. Süzme yoğurda baharat eklenerek yine lavaş üstü tüketilebilir. Sevdiğiniz peynirleri bu tariflere dahil ederek lezzeti artırabilirsiniz. Et, salata ya da kızartmaların üstüne yoğurtlu sos hazırlarken zahter baharatını da kullanabilirsiniz. Et için marina sosu hazırlıyorsanız yine zahter dağ kekiği ya da kahvaltılık karışımı tarife dahil edebilirsiniz.
Vücudun hastalıklarla savaşmasında güç sağlayabilir. Antioksidan özelliğinden dolayı hem bedene hem de cilde iyi gelir. Sindirim sistemine yardımcı olabilir. Kokusu solunum sistemine faydalı olabilir. Ya da çayı içildiğinde öksürük ve boğaz ağrısı gibi hastalıklara iyi gelebilir.
Baharatların çoğu sabit ısıda, karanlıkta ya da direk ışık almayan yerlerde ve nemsiz ortamlarda saklanmalı. Bazı baharatlar buzdolabında saklanabilirken bazıları buna uygun değildir. Zahter buzdolabında hatta dondurucu da saklanabilir. Baharatlar bitkinin kurutulması sonucu oluştuğu için raf ömrü uzun ürünlerdir. Ürün kendi Hayfene ambalajında saklanabileceği gibi hava almayan cam kavanozlarda da durabilir.
❌❌❌❌❌❌❌❌❌
Geçmişten günümüze
Ayrıca Hipokrat’ın zahteri bronşit tedavisinde kullanıldığı biliniyor. Mide, öksürük, baş ağrısı gibi rahatsızların tedavisinde de destekleyici. İçinde bulunan sumak flavonoidler sayesinde güçlü bir antioksidan ve iltihap önleyici. Kekik ve mercan köşkün yapısında bulunan timol ise antiseptik ve antibakteriyel. Ayrıca güçlü bir A, B6, C vitamini ve betakaroten, kalsiyum, demir, selenyum, manganez, potasyum kaynağı.
Orta Doğu’da en yaygın kullanımı pita ekmeği, labne, zeytinyağı ve zahter birleşimi. Yanında taze sebzeler ve peynirler de tüketilebiliyor. Arap mutfak kültüründe zahter kullanımı kahvaltının ötesinde et ve balık marinasyonları, salata ve humus soslarında hatta çay veya kahvenin içine bile eklenebiliyor.
Türkiye mutfakları araştırmacısı ve yazar Nevin Halıcı, Açıklamalı Yemek ve Mutfak Terimleri Sözlüğü kitabında zahterden şöyle bahsediyor: "Susam, leblebi, kavun çekirdeği hafif kavrulur. Zahter ilave edilir, çevrilir, ateşten alınır. Bütün malzemeler karıştırılır. Havanda iyice dövülür, elenir. Servise alınır. Zahter kahvaltıda ekmek banılarak yenir."
Mina Holland; Yemek Atlası, Otuz Sekiz Mutfakta Dünya Turu kitabında ise zahteri şöyle tanımlıyor: "Baharat tabiri, standart Levanten baharat karışımını ifade eder ve kibbeh gibi pek çok tarifte kullanılır; içinde tarçın, muskat, yenibahar ve karabiber bulunur. Sumak keskin limonsu tadıyla zahterin içinde kullanıldığı kadar humusun ya da fettuşun üzerinde de serpilerek kullanılır."
Ülkemizde Hatay, Gaziantep ve İskenderun yörelerinde zahterin kullanımı oldukça yaygın. Taze ve kuru kullanımının yanı sıra toz hali kahvaltıda katıklı ekmeğin harcına ekleniyor, zeytin yağı ve zahter her kahvaltı sofrasının ayrılmazı oluyor.
12 Temmuz 2020
❌❌❌❌❌❌❌❌❌
“Kekik” deyince akla gelen ilk cins. “Thymus” olmalı. Mısırda ölüleri yıkamak için kullanılan güzel kokulu bitkilere “thm” denirmiş, thymus sözcüğünün de buradan türemiş olabileceği düşünülüyor.
hem Oktay Mete, hem de Tijen İnaltong “zahter” olarak Satureja hortensis bitkisini göstermiş. Hatta Antakya’da bu toplanır, yenir demiş, İnaltong. Bir ihtimal daha çok tercih ediliyor olabilir, tür adı “hortensis”, “bahçede” anlamına geliyor çünkü. Demek o kadar yaygın bir kullanıma sahipmiş ki bahçelere konuk olabilmiş. Cins adı “Satureja” Latince’de “baharatlı” anlamına geliyor.
Thymbra spicata. Demek ki iki tür de Ortadoğu’da zahter adıyla toplanıp, yeniliyor. Cater, çay kekiği, dağ kekiği, kara kekik, karabaş kekik, kaya kekiği, sater adlarıyla da tanıyoruz onu. Türkiye’de yetişen iki varyetesi bulunuyor. Thymbra spicata var. spicatageniş bir yayılışa sahipken diğer varyete Thymbra spicata var.
Hallil ibrahim zahteri; kara kekik, nuzla kekiği, oğul kekiği, tarhana kekiği, sahil sivrisi, girit sateri adlarıyla da biliniyor. Oğul otu (Melisa) gibi o da oğul arıyı kovana çekmek için kullanılan bitkilerden biri olsa gerek, bu yüzden oğul kekiği denmiş olmalı. Yerel adları sayesinde tarhanaya da konulduğunu öğreniyoruz.
Sabah vakitlerinde toplanmış sürgünlerle öğle vakitlerinde toplananlar arasında belirgin bir tad farkı olabilir. En iyisi öğle vakti toplamaktır. Öğlenleyin bitki artık uyanıktır ve güneşlenme miktarı artıkça içindeki bileşiklerin yoğunluğu artar.
bir bitkinin türünü bilmek kof bir dedektiflik
Gölgelerde bir gelincik.
Esen rüzgâr üzerine düşen gölgeyi sallıyor.
Kuşla dolu zeytinlik.
Yeşil bir yılan incirin dalına sarılmış tıslıyor.
Güneş gözlerimi kamaştırıyor
henüz yapraklanmamış narın altında.
2006’da da yasasını çıkarmışlardı. Bu tarihten sonra yerel tohumun satışı yasak ama ticarete konu olmayan tohum takası serbest iken şimdi getirilen sertifikalandırma zorunluluğu ile artık tüm tohumlar ticaretin konusu, malzemesi haline getiriliyor. Üstelik bu sertifikalandırma yetkisi sadece; meslek kuruluşları, sivil toplum örgütleri, kamu araştırma kuruluşları, yerel idareler ve üniversitelere veriliyor
~YazıYaban
Toprak, insanoğluna bazen hiçbir emek harcamasına gerek kalmadan, kendiliğinden çeşitli besinleri hediye eder, mucize olur, şifa olur, lezzet olur…
Prof Saraçoğlu Yabani Kekik, diş eti çekilmesi, böbrekte protein kaçağı, madde bağımlılığı, astım, kronik hıçkırık, epilepsi, zatürre…
Xx
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Hallo 🙋🏼♀️