Jean le Rond d'Alembert
(1717–83). Fransız filozof ve yazar Jean le Rond d'Alembert, 18. yüzyılın ünlü Encyclopédie'sine katkıda bulunan ve editörlüğünü yapan biri olarak önemli bir ün kazanmadan önce bir matematikçi ve bilim insanı olarak ün kazandı.
Bilimin çeşitli dallarının birbiriyle bağlantısını ilk görenlerden biriydi ve özellikle integral kalkülüs alanında önemliydi.
D'Alembert, 17 Kasım 1717'de Paris'te doğdu. Ünlü bir ev sahibi olan Madame de Tencin'in ve sevgililerinden biri olan şövalye Destouches-Canon'un gayri meşru oğlu olan d'Alembert, Hristiyan isimlerini aldığı Saint-Jean-le-Rond'daki Paris kilisesinin basamaklarına terk edildi.
Madame de Tencin oğlunu hiç tanımasa da, Destouches sonunda çocuğu buldu ve onu bir camcının karısına emanet etti; d'Alembert de onu her zaman annesi gibi gördü.
Babasının etkisiyle prestijli bir okula kabul edildi, önce Jean-Baptiste Daremberg olarak kaydoldu ve daha sonra adını d'Alembert olarak değiştirdi.
D'Alembert'in öğretmenleri ilk başta onu teoloji için eğitmeyi umuyorlardı, ancak onda sadece bu konuya karşı ömür boyu sürecek bir tiksinti uyandırdılar.
İki yıl hukuk okudu ve 1738'de avukat oldu, ancak hiç uygulama yapmadı. Bir yıl tıp okuduktan sonra sonunda kendini matematiğe adadı. Bazı özel dersler dışında, d'Alembert neredeyse tamamen kendi kendine eğitim aldı.1739'da ilk makalesini Bilimler Akademisi'ne sundu ve 1741'de bu akademinin üyesi oldu.
⚠️1743'te, 26 yaşındayken, Newton'un üçüncü hareket yasasının (her eylem için eşit ve zıt bir tepki vardır) hem serbestçe hareket edebilen cisimler hem de sabit duran cisimler için geçerli olduğunu belirten ünlü "d'Alembert ilkesi"ni içeren dinamik üzerine tezini yayınladı.‼️
Diğer matematik çalışmaları çok hızlı bir şekilde takip etti; 1744'te ilkesini denge ve sıvıların hareketi teorisine uyguladı. Bu keşfi, kalkülüs teorisinin bir dalı olan kısmi diferansiyel denklemlerin geliştirilmesi izledi; bu konudaki ilk makaleler Réflexions sur la cause générale des vents (1747) adlı eserinde yayınlandı.
Bu keşif ona Berlin Akademisi'nde bir ödül kazandırdı ve aynı yıl bu ödüle seçildi. Berlin Akademisi Anıları'nda , kendisine çok şey borçlu olan bir matematik bilimi dalı olan integral kalkülüs üzerine yaptığı araştırmanın bulgularını yayınladı.
Bu arada, d'Alembert aktif bir sosyal hayata başladı ve iyi bilinen salonlara sık sık gitti, burada nüktedan bir sohbetçi ve taklitçi olarak hatırı sayılır bir ün kazandı.
Filozof arkadaşları gibi—akıl ve doğanın egemenliğine (otorite ve vahiy yerine) inanan ve eski dogmalara ve kurumlara isyan eden düşünürler, yazarlar ve bilim insanları—o da toplumun iyileştirilmesine yöneldi.Bu gelenek içinde, yaklaşık 1746'da Encyclopédistes'in çalışmalarıyla ilişkilendirildi .
1752: Diderot ve D'Alembert'in "The Encyclopédie" adlı eserinin yasaklanması
D'Alembert, Encyclopédie için matematiksel ve bilimsel makalelerin editörü yapıldı . Aslında, sadece genel editörlüğe yardımcı olmakla ve diğer konularda makaleler yazmakla kalmadı, aynı zamanda etkili çevrelerde girişim için destek sağlamaya çalıştı. 1751'de eserin ilk cildini tanıtan Discours préliminaire'i yazdı.
Bu, çağdaş bilginin birleşik bir görünümünü sunmak, çeşitli dallarının gelişimini ve karşılıklı ilişkilerini izlemek ve bunların tek bir yapının tutarlı parçalarını nasıl oluşturduklarını göstermek için dikkate değer bir girişimdi; Discours'un ikinci bölümü Rönesansdöneminden itibaren Avrupa'nın entelektüel tarihine ayrılmıştı.
Girişimin giderek artan zorlukları tarafından giderek cesareti kırılan d'Alembert, 1758'in başında editörlük payından vazgeçti ve bundan sonra kendini matematiksel ve bilimsel makalelerin üretimiyle sınırladı.
D'Alembert 1754'te Fransız Akademisi'ne seçildi; kurumun kamuoyunun gözündeki itibarını artırmak için çok çalışan ve filozofların davasına sempati duyan üyelerin seçilmesi için kararlılıkla çabalayan gayretli bir üye olduğunu kanıtladı.
Kişisel konumu, 1772'de daimi sekreter yapıldığında daha da etkili oldu. Görevlerinden biri Histoire des membres de l'Académie'nin (Akademi Üyelerinin Tarihi) devam ettirilmesiydi; bu, 1700 ile 1772 arasında ölen tüm üyelerin biyografilerini yazmayı içeriyordu.
1765'te ciddi bir hastalık onu üvey annesinin evinden ayrılmaya zorladı ve sonunda aşık olduğu Julie de Lespinasse'nin evinde yaşamaya gitti. Fransız Akademisi için önemli bir işe alım merkezi haline gelen salonunda önde gelen entelektüel figürdü.
Annesinin ölümünden sonra evini Akademi sekreteri olarak hak kazandığı Louvre'daki bir daireye taşıdı ve 29 Ekim 1783'te burada öldü.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Hallo 🙋🏼♀️