Balfour Vaadi

 

"Saygıdeğer Lord Rotschild, Majestelerinin hükümeti adına kabineye sunulan ve kabul edilen Yahudi siyonist isteklerini sempati ile karşılayan müteakip deklarasyonu iletmekten memnuniyet duyarım." sözleriyle başlayan Balfour'un mektubu şöyle devam ediyordu:

"Majestelerinin hükümeti Yahudilere Filistin’de bir yurt tesisi fikrini hararetle desteklemektedir. Bu maksatla her ne gerekiyorsa yapılacaktır. Filistin’de yaşayan ve Yahudi olmayanların medeni ve dini haklarının zarar görmemesi için de azami gayret gösterilecektir."

Filistinlilerin Nekbe (Büyük Felaket) diye andığı İsrail devletinin kuruluşu gerçekleşti.

Tarihe "Balfour Deklarasyonu" olarak geçen, Araplarca “Balfour Vaadi” olarak adlandırılan mektup, İsrail devletinin kurulmasına giden süreçte en önemli kilometre taşı görülüyor.

İkincisi, Siyonistlerin hedefi olan Filistin, bir Osmanlı toprağıydı ve Osmanlı da Almanya’nın müttefikiydi.

Üstelik, Müttefiklerin Çanakkale ve Kut’ül Amare’de İtilaf Bloğuna karşı kazandıkları parlak zaferler kendilerini savaşta bir adım öne çıkarmıştı.[7]

Fakat, İngiltere’de yerleşik bir Rus Yahudi’si olan Haim Weizman’ın İngiltere nezdindeki çabaları, inisiyatifi Alman kökenli Dünya Siyonist Teşkilatından alıp Londra’ya taşımıştır. Weizman’a göre, İngiltere’nin savaşı kazanması durumunda Osmanlı Devleti çökecek ve Filistin bağımsız bir toprak haline gelecekti. Şayet Siyonistler, 1. Dünya Savaşı’nda İngilizlerin doğal bir müttefiki olduklarını ispatlayabilirse savaş sonunda Filistin’de istedikleri düzenlemeleri yaptırabilirdi.

Bu doğrultuda, Vlademir Jabotinski adında bir Rus Yahudi’sinin liderliğinde bir Yahudi birliği oluşturuldu. Albay John Henry Patterson idaresinde Kahire’de eğitilen birlik, 17 Nisan 1915’te Türklere karşı savaşmak üzere Çanakkale Cephesi’ne gönderildi. 500 asker, 750 katır ve 20 subaydan oluşan lejyon “Siyon Katır Alayları” olarak tarihe geçti.[8] Ardından, 1917 yılının başında yine Jabotinski’nin liderliğinde yeni bir “Yahudi lejyonu” oluşturuldu. Beş bin kişiden oluşan lejyon, 1918 Şubatı’nda Mısır’da konuşlanan General Allenby komutasına verildi.[9] Bu lejyona, Filistin’de yaşayan çok sayıda Osmanlı vatandaşı Yahudi gönüllü olarak katıldı.[10] “Siyon Katır Alayları” ve “Yahudi Lejyonu”, Siyonistler için sembolik fakat Balfour Deklarasyonu’na giden süreçte önemli birer adım oldu. Siyonistlerin katkısını göz önüne alan İngiltere Hükümeti, 1917 Kasımında Dışişleri Bakanı James Balfour’un eliyle İngiliz Yahudi toplumunun lideri Walter Rorschild’e yazdığı bir mektupta; Filistin’deki Yahudi olmayan ulusların dini ve sivil haklarına saygılı olmak kaydıyla, Yahudiler için Filistin’de bir “yurt” kurulmasını uygun karşıladığını ve bunu destekleyeceğini duyurdu. Balfour Deklarasyonu olarak anılan mektup, tarihi Arap-İsrail çatışmasının önemli nedenlerinden biri oldu. Zira, Deklarasyonda geçen “yurt” ifadesinden bir “devlet” kurmayı anlayan Siyonistler, deklarasyonu daima bağımsız Yahudi devletinin bir teminatı olarak gördüler.[11]

Siyonistlerin savaşta İngilizlere en büyük desteği, Suriye-Filistin Cephesi’nde yaptıkları istihbarat çalışmaları oldu. 1915’te Yahudiler tarafından Filistin’de kurulan NİLİ casusluk örgütü, İngilizlere bölgede konuşlanan Müttefik kuvvetleri hakkında hayati bilgiler sağladı. Bölgede cereyan eden savaşların seyrine önemli etkiler yapan NİLİ örgütü, Türk kamuoyunda yeterince bilinmemektedir. Bu çalışma, NİLİ casusluk örgütünün kuruluşunu, faaliyetlerini ve savaşa olan etkileri ele almaktadır.

1. NİLİ Casusluk Örgütü’nün Kuruluşu

NİLİ, Yahudi botanik uzmanı Aaron Aaronsohn tarafından kuruldu. Romanya’da doğan Aaron, Doğu Avrupa’da alevlenen Yahudi aleyhtarlığı nedeniyle ailesiyle birlikte 1882’de Osmanlı Devleti’ne sığındı. Aaron ve ailesi Hayfa’nın güneyinde Rotschild’in kurduğu Zicron Yakovkolonisine yerleştirildi.