Kral Herold; Eriha(Filistin)= "Palmiye Ağaçları'nın Şehri"

Herod Dönemi Tapınak Tepesi (https://madainproject.com/antonia_fortress_according_to_josephus#gallery-1)      

 

       Güney-batı köşesinden Herod Sarayı'nın maket görünümü (https://madainproject.com/herod_palace_%28holyland_model_of_jerusalem%29)           

      _____   https://jshsr.org/index.php/pub/article/download/96/94/186  ______

Eriha (Jericho): Kudüs’e yaklaşık 80 kilometre uzaklıkta yer alan Eriha, Ürdün Nehri yanında bulunan eski bir yerleşim yeri. 1517-1918 yılları arasında Osmanlı Devleti’nin hakimiyetinde kalan Eriha, birçok farklı tarihi yapıya ev sahipliği yapıyor. Yaklaşık 10.000 yıllık tarihi geçmişi ile dünyanın en eski şehri olduğu düşünülen Eriha’dan İncil’de; ‘‘Çölün ortasındaki palmiyeler şehri’’ olarak bahsediliyor. Ürdün Nehri kıyısında yer alan Eriha şehrinde Ürdün’e açılan Allenby Bridge Gümrük Kapısı bulunuyor.

    Şehrin en önemli yapısı; Hz. İsa’nın 40 gün 40 gece şeytanla imtihan olduğu ve Peygamberliğini ilan ettiği yer olarak bilinen, bugün Yunan Ortodoks Kilisesine bağlı bir manastır olarak hizmet veren The Monastery of Temptation. Ayartma Dağı üzerinde, kayaların oyulması ile yapılan manastıra dilerseniz teleferikle çıkabilirsiniz. Oldukça yüksek bir konuma sahip olduğu için Ürdün vadisi, Lut golü ve Eriha şehrini içeren müthiş bir manzara sunuyor.

    Eriha’nın diğer önemli adresi ise aynı zamanda Tel Jericho veya Antik Jericho olarak da bilinen Tell-es Sultan isimli antik şehir. İncil'de anlatılan Jericho’nun bulunduğu yer tam olarak burası ve günümüzde UNESCO tarafından yönetilen arkeolojik bir sit alanı. Eriha şehir merkezinin iki kilometre kuzeyinde yer alıyor ve MÖ 10.000 yılından kalma birçok önemli arkeolojik buluntu sayesinde ‘’Dünyanın en eski şehri’’ olarak adlandırılıyor.

İncil yazarı Matta’nın değindiği ve Hz. İsa’nın bebekliğine denk gelen dönemde geçmektedir.
__ ! Herod, İshak Peygamberin oğlu Esav’ın soyundan olan Edom kavminden geliyordu. 

* Kral Herod, Yahudiye (Judea) eyaletinin MÖ 37'den MÖ 4 yılına kadar süren bir döneminde hüküm sürmüş bir kraldı. Roma İmparatorluğu tarafından atanan bu Yahudi kralı, özellikle İkinci Tapınak'ı (Süleyman Mabedi'nin yerine inşa edilen) daha ihtişamlı bir hale getirmek için geniş çaplı bir yeniden yapım projesine girişmesiyle tanınır. 

Kudüs, uzun tarihi boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu medeniyetler içerisinde Roma 700 yıllık süreci ile en uzun soluklu olanlardandır. Kudüs'ün Roma'ya bağlı bir krallık olarak yönetildiği süreçte Kral Herod, Roma'ya olan bağlılığı ve krallığına adadığı eserleri ile ön plana çıkmaktadır. Kral Herod, sadece bir yönetici/idareci ..

Büyük Herod, Yahudi tarihindeki en önemli karakterlerden biridir ama aynı zamanda da şüphesiz kötü karakterlerden biridir. Hz.İsa’nın doğumundan sonra tüm yeni doğan bebeklerin katledilmesi emrini vermiş. Giderek daha da kötüleşince ailesi onun için endişelendi fakat o bunu yanlış anlayarak ailesinin idam emrini verdi. Bunların yanında Kudüs tapınağını tasarlayıp inşa ettirmiş.

Kral Herod masumların Katliamı emrini veriyor, Dore İncilinden Örnek

(King Herod orders the Massacre of the innocents, Illustration from the Dore Bible)

---

Gustave Dore. 

Herod'un inşa ettirdiği Kudüs'teki Hiopdrom için bir model (https://madainproject.com/holyland_model_of_jerusalem    

Kral Hirodes'ten Matta İncili'nde "masumların katli" olarak bilinen bölümde çok kısa bahsedilir.

Yeni Ahit'e göre; İsa'nın doğumundan kısa bir süre sonra, doğudan gelen müneccimler, Hirodes'i "Yahudilerin kralı olmak için doğmuş olanın" nerede olabileceğini sormak için ziyaret ettiler, çünkü onun yıldızını doğuda görmüşlerdi ve ona saygılarını sunmak istiyorlardı. Kendisi Yahudiye kralı olan Hirodes, hemen kendi saltanatını tehdit eden bu bebeğe karşı teyakkuza geçti. 

İncil'de Kral Herod'a Referanslar

Matta 2: 1-22; Luke 1: 5.

Matta 2:16
Herod, Magi tarafından işgal edildiğini fark ettiğinde, öfkeli ve Magi'den öğrendiği zamana göre, iki yaşında ve altında olan tüm çocukları Beytüllahim ve çevresini öldürme emri verdi. (NIV)

Matta 2: 1-3,7-8
İsa, Judea'daki Beytüllahim'de doğduktan sonra, Kral Herod zamanında, doğusundan Magi Kudüs'e geldi ve “Yahudilerin kralı olarak doğmuş olan nerede?” Diye sordu. ona ibadet etmek. " Kral Herod bunu duyduğunda rahatsız edildi ve onunla birlikte tüm Kudüs ... Sonra Herod Magi'yi gizlice çağırdı ve yıldızın ortaya çıktığı andan itibaren onları öğrenirdi. Onları Beytüllahim'e yolladı ve şöyle dedi: “Git ve çocuğa dikkatle arama yap. Onu bulduktan sonra bana haber ver, böylece ben de ona gidip ona ibadet et.” Dedi. (NIV)

Üç Kral Herod'a İsa'nın Doğumunu Anlatıyor, 1549.

(The Three Kings Tell Herod of Christ's Birth, 1549. ) 

Beytlehem Yıldızı:

 Kitabı Mukaddes araştırmacıları, 25 Aralık’ın İsa’nın doğduğu gün olmayıp, Hıristiyanların 354 yılı civarında benimsedikleri Romalılar’ın Fethedilemez Güneş Bayramı günü olduğuna inanırlar.

Dahası, Dionysius Exiguus (yaklaşık 533 yılı), takvim yıllarını numaraladığında İsa’nın doğum yılını yanlış hesaplamıştır. Araştırmacıların çoğu Hirodes’in İÖ 4 yılında öldüğü ve İsa’nın da “Hirodes zamanında” doğduğu için İsa’nın doğumunu İÖ 8 ila 4 yılları arasında bir zaman çerçevesine oturturlar.

Jüpiter İÖ 6. yılın 17 Nisan’ında Koç burcunun doğusundan çıkmıştır. Ay da Koç burcundaydı ve Jüpiter’e doğru ilerliyordu. (Çağdaş hesaplamalarda Ay’ın Jüpiter’in önünden geçtiği ortaya çıkmıştır.) Ayrıca Güneş de Koç burcundaydı ki, bu da bir kralın doğumu için çok güçlü bir astrolojik durumdu. Satürn’ün de orada olması Yahudiye’de büyük bir kralın doğacak olması için inanılmaz bir alamet oluşturmaktaydı.

Romalı Hıristiyan astrolog Firmicus Maternus (Yaklaşık 334 yılı) Koç burcundaki bu koşulların “kutsal ve ölümsüz” bir kişinin doğumunu belirlediğini söylemiştir ki, bu da müneccimlerin Yahudiye’ye gitmelerine yol açmıştır.

Jüpiter, müneccimlerin dikkatini çeken bir şey daha yaptı. Gezegen Koç burcundan çıktı ama yıldızlar arasındaki hareketini tersine çevirdi (Matta’ya göre, “…ve işte, Şark’ta gördükleri yıldız önlerinden gidiyordu.”) Jüpiter, Koç burcuna döndü ve İÖ 6. yıl sonlarında birkaç gün sabit kaldı (“Ta çocuğun bulunduğu yere kadar gelerek üzerinde durdu”). Jüpiter’in Koç burcunda sabit kalması da Yahudiye’de büyük olayların olacağının alametiydi ve müneccimler Beytlehem’de yeni kralı bulacaklarına inanarak sevinmişlerdi.

Kitabı Mukaddes dışında müneccimlerin ya da bir başkasının İsa’nın doğum gününü doğrulaması konusunda bir kanıt yoktur. Ancak ilk Hıristiyanlar İsa’nın Mesih kehanetini doğrulayarak bir kral yıldızı altında doğduğuna inanıyorlardı. Her ne olursa olsun, insanlar onun doğudaki bu yıldız altında doğup doğmadığı hakkında kendi sonuçlarını çıkaracaklardır.

(Resim 5) İÖ 17 Nisan 6 günü gezegenler Koç burcunda Yahudiye’de Mesih’in doğumu hakkında güçlü bir alamet gösterdiler (çizgili kutu). Burçlar yıldızlarla belli belirsiz rastlaşan hayali alanlardı. (Resim 6) İsa’nın doğumunu bildiren en olası yıldız Jüpiter’dir. Gezegen İÖ 6 yılında yıldızlar arasındaki hareketini birkaç gün boyunca tersine sürdürmüştür.

İsa peygamberin ailesinin Mısır'a kaçışı

    İnanışa göre meleklerin gözetiminde geçen yolculuk ve halkın karşılaması tasviri.         

 İsrail (İsrailoğulları) kavminin zalim hükümdarı ve Roma'nın valisi konumundaki Herod (İncil'de Hirodes diye geçer), Musevilerin kutsal kitabı Tevrat'ta işaret edilen Beklenen Mesih (Kurtarıcı Mehdi) hakkında bir rüya görmüş.

Menkıbe veya efsaneye göre; hükmettiği Yehuda ve Samira, kısa adıyla Yahudiye (İsrail işgali altındaki Filistin toprakları, özellikle kuzeydeki el Celil ve güneydeki Batı Şeria bölgeleri) topraklarında yaşayanlar arasından bir aile, Beklenen Mesih'i doğurmuş.

Bu Mehdi, büyüyünce dünyaya hak ve adalet getirmek için öncelikle bu zalim hükümdarı devirip tahtına oturacakmış.

Güzergâhları özetle şöyleymiş: Batı Şeria'daki Beytlehem'den Gazze mıntıkasına gidiş. Asıl yolculuk El Ariş'ten başlamış; sırasıyla El Ferma, Tel Basta, Mustadrid üzerinden Babilyon yani eski Mısır bölgesine kadar sürmüş.Buradan da Said mıntıkasına geçilmiş; bir süre barınıp gizlendikten sonra Vadi El Natron (Natron Vadisi) aşılarak kuzeydeki delta yöresinde Belbesin ile Semnud, Seha/Suha beldesine varılmış. 

İstirahattan sonra gidilen bir sonraki uğrak yeri Belbis olup, burada Camiz (İncir Çınarı veya Latince adıyla Ficus sycomorus) diye bilinen bir ağacın gölgesinde dinlenmişler.

Bu ağaç, MS 1850 yılına kadar kutsal ziyaret yeri olarak ünlenmiş.

                           Kutsal Aile, İncir Çınarı gölgesinde dinleniyor / Görsel: Slidex                             

Mısır'dan dönüşte ise Sina Çölü aşılarak Filistin'de son bulmuş. 

Celile Gölü'ndeki Fırtınada İsa, 1633

(Christ in the Storm on the Lake of Galilee, 1633)

---

Rembrandt van Rijn.

Taberiye Gölü (Celile Denizi, Celile Gölü ya da Kinneret Gölü (İbranice ים כנרת)), İsrail'de bulunan bir göldür. Haritalarda deniz seviyesinden 209 metre aşağıda gösterilen gölün yüzeyi, Lut Gölünden sonra dünyanın en alçak 2. noktası ve aynı zamanda dünya üzerinde en derinde bulunan tatlı su gölüdür.Taberiye Gölü, İsrail'in kuzeydoğusunda, Golan Tepeleri ile Celile bölgesi arasında, Afrika ve Arap levhalarının ayrılmasından kaynaklanan Ürdün Rift Vadisi'nde yer almaktadır. Sonuç olarak bölge depremlere ve geçmişte volkanik faaliyetlere maruz kalmıştır. Bu, Celile'nin jeolojisini tanımlayan bol miktardaki bazalt ve diğer magmatik kayalardan açıkça görülmektedir.

Taberiye Gölü, Mısır'ı kuzey imparatorluklarına bağlayan antik Via Maris üzerinde yer almaktadır. Yunanlılar, Hasmonlular ve Romalılar gölde Hippos ve Taberiye da dahil olmak üzere gelişen kasabalar ve yerleşim yerleri kurdular. Josephus bölgeden o kadar etkilenmişti ki şöyle yazdı: "Buraya doğanın tutkusu diyebiliriz". Ayrıca o dönemde gölde düzenli olarak çalışan 230 tekneyle gelişen bir balıkçılık endüstrisinin olduğunu da bildirdi. Arkeologlar 1986 yılında İsa Kayığı lakaplı böyle bir tekne keşfettiler.

Tarihöncesi:

Epipaleolitik çağa rastlayan Natuf kültürü, Doğu Akdeniz'de bir bölge olan Levant'ta MÖ. 12.000 ila 9.500 veya MÖ. 13.050 ila 7.500 yılları arasına rastlar.

1989 yılında gölün güney ucunda, su altında bir avcı-toplayıcı yerleşim alanının kalıntıları bulundu. Ohalo'da çamur kulübe kalıntıları bulundu. Gölün yaklaşık 3 km (1,9 mil) doğusunda bulunan Nahal Ein Gev, geç Natufian dönemine ait bir köy içermektedir. Bu alan, Neolitik devrimden önceki bir dönemden kalma dünyadaki ilk kalıcı insan yerleşim yerlerinden biri olarak kabul ediliyor.

Helenistik ve Roma dönemleri:

Yeni Ahit'te İsa'nın hizmetinin büyük bir kısmı Celile Denizi kıyılarında gerçekleşir. O günlerde göl çevresinde sürekli bir şerit halinde yerleşim ve köy gelişimi, bol miktarda ticaret ve tekneyle feribot seferleri vardı. Markos 1:14–20, Matta 4:18–22 ve Luka 5:1–11'in Sinoptik İncilleri, İsa'nın Kinneret kıyılarından dört havarisini nasıl topladığını anlatır: "balıkçılar Simon ve kardeşi Andrew ve John ve James kardeşler. İsa'nın ünlü öğretilerinden biri olan Dağdaki Vaaz'ın Kinneret'e bakan bir tepede verildiği sanılıyor. Su üzerinde yürümesi, fırtınayı dindirmesi, müritleri ve mucizevi balık yakalaması ve (Tabgha'da) beş bin kişiyi doyurması da dahil olmak üzere birçok mucizenin de burada meydana geldiği söyleniyor. Yuhanna İncili'nde deniz, İsa'nın dirilişten sonra öğrencilerine üçüncü kez görünmesi için ortam sağlar (Yuhanna 21).

                                         1871-77 PEF Filistin Araştırması'ndan Eriha çevresindeki su kemerleri          

Eriha'da İki Kör Adam, Rabbimiz İsa Mesih'in Yaşamı'ndan bir örnek, 1886-96 

                                                            Eriha'da Mesih bir Körü İyileştiriyor, El Greco

Yeni Ahit'te Eriha:

Hristiyan İncilleri'nde, Nasıralı İsa'nın Eriha'dan geçerken kör dilencileri iyileştirdiği (Matta 20:29) ve dürüst olmayan uygulamalarından ötürü tövbe etmesi için Zakkay adlı yerel bir vergi tahsildarına ilham verdiği belirtilmektedir (Luka 19:1–10 6 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.). Kudüs ve Eriha arasındaki yol, Merhametli Samiriyeli Kıssası'nın geçtiği yerdir.

John Wesley, kendisinin yazdığı Yeni Ahit Notları'nda, Luka İncili'nin bu bölümü hakkında "tapınağın hizmetine katılan yaklaşık on iki bin rahip ve Levit'in tamamının o bölgede yaşadığını" iddia etmiştir.

Smith'in, İncil İsimleri Sözlüğü'nde, İsa'nın ve çevresindekilerin Eriha'ya gelişi ile ilgili şunlar söylenmektedir: "Rabbimiz ziyaret ettiğinde Eriha bir kez daha 'avuç içleri şehri'ydi. Burada görme engellileri sağlığına kavuşturdu (Matta 20:30; Markos 10:46; Luka 18:35). Burada Rahab'ın torunu, vergi tahsildarı Zakkay'ın misafirperverliğini küçümsemedi. Sözün kısası, Kudüs ile Eriha arasında, merhametli Samiriyeli hikayesi böyle gerçekleşmişti."

     

             X

İsa, Kral Hirodes'ten önce, "Mesih'in Hayatı ve Tutkusu"nun detayı

(Jesus before King Herod, detail of "The life and the Passion of Christ")

---

Gaudenzio Ferrari 

__ Yahudi tarihçi Flavius ​​Josephus , Büyük Hirodes'in, nefes alma sorunları, kasılmalar, vücudunun çürümesi ve solucanlara neden olan acı verici ve zayıflatıcı bir hastalıktan öldüğünü bildirdi.

Herod 37 yıl hüküm sürdü. __

Depremi, Octavian ve Mark Antony'nin kuvvetleri arasındaki Actium Muharebesi (MÖ 31) zamanına tarihlendirir. Ayrıca depremi Büyük Herod'un (MÖ 37-4 yılları arasında hüküm sürdü) 7. saltanat yılına tarihlendirir. Josephus'a göre deprem Judea'nın sığırlarına yıkım getirdi.

Actium Savaşı.

M.Ö. 31 yılının 2 Eylül günü Antik Yunan Liman Şehri Actium’da, yani bugün Yunanistan’ın batısında Ambrakia Körfezi açıklarında gerçekleşen ve toplamda 600 geminin katıldığı bir deniz savaşıdır. 

Antik, Roma İç Savaşı: Mısır Kraliçesi Kleopatra VII Thea Philopator (MÖ 69-30), 2 Eylül'de Ambracic Körfezi'ndeki Actium Savaşı'nda Actium Octave Filosuna karşı,

(Antiquite, Roman Civil War: Egyptian Queen Cleopatre VII Thea Philopator (69-30 BC) at the Battle of Actium in the Ambracic Gulf on 2 September 31 BC against the Fleet of Octave (Final War of the Roman Republic, queen Cleopatra during the battle of Actium,)

---

Tancredi Scarpelli. 

Antonius ve Kleopatra'nın Actium Savaşı'ndan Kaçışı, 1897 dolayları (tuval üzerine yağlı boya)

(The Flight of Antony and Cleopatra from the Battle of Actium, c.1897 (oil on canvas))

---

Agnes Pringle.

Kleopatra kaçar, Antonius onu takip eder…
Antonius’un savaşta bir zafer kazanabilme umudu giderek azalıyordu. Düşündüğü tek çözüm filosunu an az hasar ile Octavianusun filosu arasından geçirip Mısır’a kaçmalarını veya kendisinin Mısır’asağ salim varmasını sağlamkatı veya tek umut buydu. 

Mişkan

Musa'nın çölde inşa ettiği portatif tapınak

Tabernacle'ın Şilo'daki varsayılan yeri. 

Timna Valley Park'ta Mişkan (Tabernacle) modeli Israil

Mişkan ya da Çadır Tapınak (İbranice: mesken, yerleşke", Latince: Tabernaculum"çadır"), çölde Musa tarafından inşa edilen portatif tapınak. 

1 Samuel 1-3'e göre , Şilo'daki tapınak Harunlu başkâhin Eli ve iki oğlu Hofni ve Pinehas tarafından yönetiliyordu .

Şilo (İncil şehri)

eski İsrail'de bulunan antik bir şehir ve kutsal alandı . İbranice İncil'egöre Şilo, Kudüs'teki Birinci Tapınak inşa edilmeden önce, monarşi öncesi dönemde İsraillilerin ibadetlerinin başlıca merkezlerinden biriydi .

İsrail topluluğunun tamamı Şilo'da toplandı ve orada toplantı çadırını (veya çadırını) kurdu.

—  Yeşu 18:1 .

İncil'inizde bazı karanlık hikayeler var. 

Bu tür karanlık hikayelerden biri Hakimler kitabının kapanış bölümlerinde bulunur. Hakimler 19-21'den itibaren iğrenç, şok edici ve kanlı bir hikaye verdik. 12 parçaya kesilmiş bir cariyeden bahsediyor. 

Levili'nin cariyesi bölümü , aynı zamanda Benyamin Savaşı olarak da bilinir , Hakimler 19-21'de Efrayimli bir Levili ve cariyesiyle ilgilidir. 

Benyamin'in Gibeah'ı , ayrıca Saul'un Gibeah'ı , yerlerin en sık bahsedilenidir. Hakimler Kitabı'nda , Benyamin Savaşıhikayesinin ana ortamıdır. 

4. (12-17) Benyamin'in yardımı isteniyor ama verilmiyor.

Sonra İsrail kabileleri, Benyamin kabilesinin tamamına adamlar gönderip, “ Aranızda olan bu kötülük nedir? Şimdi, Gibeah’taki sapkın adamları teslim edin ki, onları öldürelim ve kötülüğü İsrail’den kaldıralım!” dediler. Fakat Benyamin oğulları, kardeşleri olan İsrail oğullarının sesini dinlemek istemediler. Bunun yerine, Benyamin oğulları, İsrail oğullarına karşı savaşmak için şehirlerinden Gibeah’a toplandılar.

Sonra sandık Gibeah Savaşı öncesinde Harun'un torunu olan Phineas'a ait olan Bethel tapınağına götürüldü. Savaşın ardından sandık çıraklık döneminde olan peygamber Samuel'in yaşadığı, başka bir kutsal mekan olan Shilohşehrine götürüldü.

Hakimler 19-21'deki hikayeye göre şehir, Gibeah halkının Yahuda'dan gelen cariyeye karşı işlediği vahşet sonucu çıkan iç savaş sırasında yıkıldı. 

Süleyman Mabedi aşağı yukarı MÖ 10. yüzyılda (960 civarı) Musa'ya ait Çadır Tapınağın yerine inşa edilmişti. 

Mişkan'nın önündeki geniş alan, kare şeklinde iki alandan oluşuyordu.

* Doğudaki karenin ortasında yakılarak tanrıya sunuda bulunulan maddeler için kullanılan sunak vardı. Bu sunağın hemen yanında din adamları tarafından ritüellerde kullanılan bir lavabo vardı.

* Batı karesinin ortasında ise Ahit Sandığı (İngilizce: Ark of the Covenant) bulunuyordu.

Sandığın önünde eğilip yemin eden Musa ve Yuşa (c. 1900), James Tissot tarafından

Tapınak, Ahit Sandığı evi ve başta İsrailoğulları'na olmak üzere tanrıya ibadet edebilecek her milletten insanlar için tasarlanmıştı.

The Gathering of the Manna (çev. 'Mannanın Toplanması'), çiz. James Tissot.    

İncil anlatısı:

Menn (İbranice: מָן mān, Yunanca: μάννα; Arapça: اَلْمَنُّ; bazen mana, men ya da manna olarak da kullanılır); İncil'de anlatılanlara göre İsrailoğullarının Mısır'dan ayrılmasından sonra ve Kenan'ı fethetmelerinden önce gerçekleştirdikleri çöl yolculukları esnasında Tanrı tarafından kendilerine gönderilen yiyecektir. 

Tamarisk ağaçları (özellikle Tamarix gallica ) bir zamanlar güney Sina'da nispeten yaygındı ve Tamarisk mannası ölçeğinin ürettiği bal özü balmumuna benzer, güneşte erir, tatlı ve aromatiktir (bal gibi) ve kirli sarı bir renge sahiptir, bu da İncil'deki manna tanımlarına bir şekilde uymaktadır. 

Tamarix gallica , Fransız tamariski olarak da bilinir

Kuran anlatımı:

Bakara / 57. AyetÜzerinizi bulutlarla gölgelendirmiş ve size kudret helvası ile bıldırcın eti indirmiştik.

Mana kelimesi Kur'an'da üç kez geçer : 2:57, 7:160 ve 20:80. Sahih Müslim'deMuhammed'in şöyle dediği rivayet edilir : " Yer mantarı, Tanrı'nın Musa aracılığıyla İsrail halkına gönderdiği 'manna'nın bir parçasıdır ve suyu göz için bir ilaçtır."  

İbraniler'in Yeni Ahit kitabına göre, sandığın içinde aynı zamanda Harun'un asası ve bir tencere man meyvesi bulunuyordu. 

Eriha Tel es-Sultan'da gün ışığına çıkarılan yerleşim yeri kalıntıları.

Eriha'nın İbranicedeki ismi olan Yeriẖo kelimesinin genellikle Kenanca reaẖ ("kokulu") kelimesinden türetildiği düşünülmektedir. Ancak diğer teoriler Eriha'nın Kenanca "ay" anlamına gelen Yareaẖ kelimesinden ya da "Ay Tanrısı" olduğuna ve şehrin ona eski bir ibadet merkezi olarak adandığına inanılan Yarikh kelimesinden geldiğini savunmaktadır.

Bizans sanatı: Filistin'in en eski haritası. Eriha şehrini temsil eden detay (Yunanca adı ile). 6. yüzyıl mozaiği. Madaba, Aziz George Kilisesi

Eriha, Tanah'ta "Palmiye Ağaçları'nın Şehri" olarak tanımlanmaktadır.

Eriha'da dairesel konutlar; çamur harcıyla birlikte sıvanmış, güneşte kurumaya bırakılmış kil ve saman tuğlalardan yapılmıştı. Ocaklar ise hem evlerin içinde hem de dışında yer alıyordu.

Bu nüfusun emmer buğdayı, arpa ve baklagilleri evcilleştirdiği ve vahşi hayvanları avladığı bilinmektedir.

Eriha Savaşı esnasında, sandık günde altı defa bu şehrin etrafında trompet ve boru sesleri eşliğinde gezdirildi. Yedinci günde Eriha'nın duvarları sonunda yıkıldı ve şehir düştü. 

Hakim Samuel tarafından krallığa seçilen Şaul zamanında başkent Gibeah'tı.

Süleyman Mabedi olarak adlandırılan ilk tapınak, Kral Davud ve Süleyman idaresi altından birleşen İsrailoğulları'ndan 12 kabilenin mensuplarınca inşa edilmişti. 

Tapınak aynı zamanda Tanah'da, Beit Adonai (Tanrı'nın Evi) ya da kısaca Beiti (Evim) ya da Beitechah (Eviniz) olarak da adlandırılmıştır.

Heichal ve Kodesh Kodashim birinci tapınakta bir duvar ile ayrılmış. Heichal içerisinde Menorah, ekmek masası ve tütsü sunağı bulunuyordu.

- İlk Tapınak MÖ 587 yılında II. Nebukadnezar komutasındaki Babilliler tarafından tahrip edilmiştir.

Robinson'un Herodian sokağı'nın üstündeki kemerinin kalıntıları.  

Robinson Kemeri, Kral Hirodes'in M.Ö. 20-19 yıllarında ilan ettiği İkinci Tapınağın yenilenmesi ve genişletilmesinin kapsamında inşa edilmiştir. İkinci Tapınak döneminde önemli bir trafik arteri olan Tyropoeon Vadisi caddesini Tapınak Tepesiplatformunun güney ucundaki Kraliyet Stoası'na bağlayacak şekilde inşa edilmiştir. 

Tapınak alanı, büyük antik kavşağına bitişiktir. Karşısında, Tapınağın ana Huldah Kapıları'na bakan büyük halk meydanı uzanır. Tyropoeon caddesinin kendisi dükkânlarla kaplıydı ve şehrin aşağı pazarının bir parçasını oluşturuyordu. Kraliyet tarafından kullanılan sütunlu giriş, Çeşitli ticari ve yasal işlevlere hizmet eden bir bazilika kompleksi olan Kraliyet Stoa, Tapınak platformunun tepesinden kavşağa doğru bakmaktaydı. Stoa tapınak kordon boyunun üzerinde durmasına rağmen, Hirodes tarafından eklenen bir genişleme üzerine inşa edilmiştir.

Robinson Kemeri'nin önerilen yeniden inşası.  

Herod Tapınağı modeli, İsrail Müzesi, Kudüs.

II. Kiros

Ahameniş İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı

⚠️Persis kökenli olan bu hükümdar, Med İmparatorluğu'nu yenerek ve Antik Yakın Doğu'nun tüm önceki medeni devletlerini kucaklayarak Ahameniş Hanedanı'nı iktidara getirdi.‼️

Ahameniş İmparatorluğu'nunkurucusu Büyük Kiros'un ( Derafsh Shahbaz ) sancağı, Şahbaz'ı tasvir ediyor ( İran bayrakları listesine bakınız)

- İran'ın güneybatısında Parsumash devletini kurdular ve yerini, Anşan şehrini ele geçirip krallığını Pars'ı da içine alacak şekilde genişlettikten sonra " Anşan Kralı" ünvanını alan Teispes aldı. Antik belgeler Teispes'in babasının yerine "Anşan kralı" olarak geçen I. Kiros adında bir oğlu olduğundan bahseder. I. Kiros'un Ariaramnes olarak kayıtlı öz bir erkek kardeşi vardı.

Charles Texier'in Büyük Kiros için yaptığı resim, Paris, 1852

Pasargad'daki "Kanatlı Ruh" heykeli, örgülü saç ve Hemhem tacı ile geleneksel olarak Kiros olarak tanımlanır.

MÖ 540 civarı, Büyük Kiros'un Babil'i işgalinden önce Antik Yakın Doğu

MÖ 539 yılının Ekim ayından hemen önce Kiros, Babil'in kuzeyinde, Dicle Nehri üzerindeki stratejik Opis şehri yakınlarında veya içinde Opis Muharebesi'ni gerçekleştirmiştir. 

İkinci tapınak Cyrus'un Musevilerin Babil Sürgünü'nden dönmelerine izin vermesinden sonra inşa edilmiştir.

Yaklaşık 500 yıl sonra İkinci Tapınak, MÖ 20 yılında Kral Herod tarafından yeniden tamir ettirilmiş.

İncil'de Büyük Kiros'un Yahudileri Babil esaretinden kurtarıp Kudüs'üyeniden inşa ettiği ve bu sayede Yahudilikte onurlu bir yer edindiği söylenir.

Ezra Kitabı, Kiros'un birinci yılında sürgündekilerin ilk dönüşünün öyküsünü anlatır; Kiros burada şöyle der: "Pers Kralı Koreş [Kiros] şöyle diyor: ‘Göklerin Tanrısı RAB yeryüzünün bütün krallıklarını bana verdi. Beni Yahuda'daki Yeruşalim [Kudüs] Kenti'nde kendisi için bir tapınak yapmakla görevlendirdi." (Şablon:Bap-bk)

Kiros'un yönetiminde Pers İmparatorluğu'nun yükselişi, İran felsefesi, edebiyatı ve dini de dahil olmak üzere dünya tarihinin yönü üzerinde derin bir etki yaratmıştır.

Büyük Kiros (ortada) arkasında General Harpagos ile birlikte, Astyages'i teslim alırken (18. yüzyıl duvar halısı) 

Profesör Richard Nelson Frye'a göre, fatih ve yönetici olarak yeteneklerinin Ahameniş İmparatorluğu'nun uzun ömürlülüğü ve canlılığıyla kanıtlandığını söylediği Kiros, Pers halkı için "Roma'daki Romulus ve Remus'a veya İsrailliler için Musa'ya benzer" şekilde neredeyse efsanevi bir rol üstlenmiş ve "antik dünyanın diğer yerlerindeki kahraman ve fatihlerin hikayelerini birçok ayrıntıyla takip eden" bir hikayeye sahipti.

🔻ikinci tapınakta bu işlem iki perde yardımıyla yapılmıştı.

- İkinci tapınak, General Titus komutasındaki Roma İmparatorluğu'na bağlı die birlikler tarafından M.S. 70 yılında tahrip edilmiştir.

Tahrip edilişi;

Robinson Kemeri'nin tahrip edilişi, M.S. 70'te Roma'nın Kudüs'ü yağmalamasıyla ilgili olaylar sırasında meydana geldi. Geleneksel olarak, Tapınak Tepesi muhafazasını tahrip eden ve sonunda tüm şehri ateşe veren Roma lejyonları suçlandı. Daha yakın zamanlarda, bu, Tapınak Tepesi'nin kontrolünü ele geçiren ve düşmeden önce onu güçlendiren Zealot gruplarına atfedildi. Bunlardan bazıları, şehrin Romalılar tarafından ihlal edilmesinden sonra bir ay boyunca Kudüs'ün Yukarı Şehri'nde kalmaya devam etti. Üst geçidi ve kuzeydeki Wilson Kemeri'ndeki viyadüğü yıkarak, savunucular, kuşatma kuvvetleri için Tapınak platformuna erişimi çok daha zor hale getirdiler.

Büyük İskender, küçük yaştan itibaren Büyük Kiros'a hayrandı; Kiros'un savaş ve yönetimdeki kahramanlıklarını ve bir kral ve yasa koyucu olarak yeteneklerini anlatan Ksenofon'un Cyropaedia'sınıokumuştu. Pasargad'ı ziyareti sırasında Aristobulus'a, Kiros'un mezarının mezar odasının içini dekore etmesini emretmiştir.

Makedonya kralı Büyük İskender MÖ 331'de Babil'i fethetti ve MÖ 323'te orada öldü. İskender'in eski generalleri arasında on yıl süren savaşlardan sonra Babil ve Asur, Makedonya Selevkos İmparatorluğu'na dahil edildi. 

Belşazzar'ın Ziyafeti

Rembrandt tarafından çizilmiş olan Belşazzar'ın duvardaki yazıyı görerek dehşete düşüşünün bir betimi.

Ve çizilen yazı şudur: MENE, MENE, TEKEL UFARSİN. Manası da şudur: MENE; Tanrı senin krallığını saydı ve onu sona erdirdi. TEKEL; terazide tartıldın ve eksik bulundun. FERES; ülken bölündü Medlere ve Farslara verildi.

İlgili kısımda şunlar yazar: 

O gece Babillilerin kralı Belşazzar öldürüldü. Ve Med Darius krallığı devraldı.

—Daniel 5:30–31

Bu tarihsel olarak Perslerin Babil İmparatorluğu'nu yıkışının yansımasıdır.

1831 Babil'in Düşüşü; Büyük Kiros Babil ordusunu yeniyor. J. Martin tarafından mezzotint, 1831

Gustave Doré tarafından Yeşaya'nın Babil'in yıkımıyla ilgili görüşünün gravürü

Kudüs Tapınağının tahrip edilmesi, Francesco Hayez 

Hirodes (d. MÖ 74/MÖ 73 – ö. MÖ 4 Kudüs), aynı zamanda I. Hirodes veya Büyük Hirodes adıyla bilinen ve Roma İmparatorluğu tarafından Yahudiye eyaletine atanan Yahudi Kralı.

Ahameniş İmparatorluğu'nda Pers ordusunun özel birimi - Ölümsüzler

"Ölümsüzler" adı, Romalı tarihçiler Prokopius(Thannuris ve Dara Muharebelerini anlatır), İoannis Malalas (421-422 Roma-Sasani Savaşını anlatır), Theofanis ve sözlükbilimci Hesychius'un Yunanca eserleri ile Ammianus Marcellinus'un Latince tarih kitabının dikkate değer istisnasında kullanılmıştır. 

Thermopylae Muharebesi'nde bu birlik önce hiç savaşa girmedi, fakat Spartalılar 30-40 kişilik pers öncü kuvvetlerini katledince 'ölümsüzler' birliğinden 50 kadar seçkin Pers askeri Efialtesadlı Spartalı birinin onlara o yeri tarif etmesiyle birlikte Spartalıların etrafını sararak savaşa son verir.

MS 1. yüzyıl Yahudi tarihçisi Josephus'un çalışmalarında rastlanır. Birçok insan için, Hirodes hakkında en iyi bilinen şey Matta İncili bölüm 2'de, Yeramya 31:15'ten nakille anlatılan Masumların Katlihikâyesidir.

Yeni Ahit'te Kral Hirodes'in (babası gibi Hirodes diye çağrılan) oğlu Hirodes Antipa'tan Yahya'nın tutuklanması ve öldürülmesi hakkındaki kısımda bahsedilir. 

Kudüs'ün Kral Hirodes tarafından alınması, MÖ 36, Jean Fouquet, 15. yüzyıl sonu.

Lidya İmparatorluğu ve Küçük Asya

Kiros'un MÖ 546'da Thymbra Muharebesi'nde Lydia kralı Kroesus'a karşı kazandığı zafer

Lidyalılar ilk olarak Kapadokya'daki Ahameniş İmparatorluğu'nun Pteria kentine saldırdılar. Lidya Kralı Kroisos şehri kuşatıp ele geçirmiş ve halkını köleleştirmiştir. Bu arada Persler, Lidya Krallığı'na bağlı İyonya halkını kendi hükümdarlarına karşı isyana davet etmişlerdir. 

Büyük Kiros, savaşı Lidya topraklarına taşımış ve başkenti Sardes'te Kroisos'u kuşatmıştır. İki hükümdar arasındaki son Thymbra Muharebesi'nden kısa bir süre önce Harpagus, Büyük Kiros'a develerinisavaşçılarının önüne koymasını tavsiye etmiştir; böylece develerin kokusuna alışık olmayan Lidya atları çok korkacaklardı. Strateji işe yaramış; Lidya süvarileri bozguna uğratılmıştır. Kiros, Kroisos'u yenmiş ve esir almıştır. Kiros, MÖ 546'da Lidya krallığını fethederek Sardes'teki başkenti işgal etmiştir.

Lidya'nın fethinin kesin tarihleri bilinmemekle birlikte, Kiros'un Med krallığını devirmesi (MÖ 550) ve Babil'in fethi (MÖ 539) arasında gerçekleşmiş olması gerekmektedir. 

🔁

İbranice Edom kelimesi "kırmızı" anlamına gelir ve İbranice İncil , bu kelimeyi kurucusu olan ve İbrani patriği İshak'ın büyük oğlu olan Esav'ın adıyla ilişkilendirir , çünkü o "her tarafı kırmızı" olarak doğmuştur.

ilk olarak MÖ 4. yüzyılın tarih kayıtlarında görünen ve MÖ 2. yüzyılın ilk yarısında eskiden Edom olan yerde kendi krallıklarını kurmuş olan Nebatiler de vardı. 

Topraklarından kovulan Edomlular, Pers döneminde Yahudiye'nin güney tepelerinden Beer Şeva'nın kuzeyindeki alana kadar olan alana yerleştiler .

Halk, eski isimlerinin Yunanca bir biçimi olan İdumean veya İdumaean olarak görünür ve yeni topraklarına İdumea veya İdumaea ( Yunanca : Ἰδουμαία, Idoumaía ; Latince: Idūmaea ) adı verildi ; bu terim Helenistik ve Roma dönemlerinde kullanılmış olup Yeni Ahit'tede geçmektedir .

Edomlular ilk olarak günümüz Ürdün'ünün güney bölgesinde bir krallık ("Edom") kurdular ve daha sonra MÖ 6. yüzyılda Yahuda Babilliler tarafından ilk zayıflatılıp sonra yok edildiğinde Yahuda Krallığı'nın ("İdumea", günümüz Hebron Dağı ) güney kısımlarına göç ettiler.

Tarih:

Merneptah döneminde Vadi Tumilat'taki bir sınır kalesinde bulunan bir Mısırlı yazıcının yazdığı bir mektup, göçebe "Edom Şasu kabilelerinin" Mısır topraklarındaki sulama deliklerine hareket ettiğini bildirmektedir. En eski Demir Çağı yerleşimleri (muhtemelen bakır madenciliği kampları) MÖ 11. yüzyıla tarihlenmektedir. Yerleşim MÖ 8. yüzyılın sonlarında yoğunlaşmıştır ve şimdiye kadar kazılan ana alanlar MÖ 8. ve 6. yüzyıllar arasına tarihlenmektedir. Edom'a dair son kesin referans, MÖ 667 tarihli bir Asur yazıtıdır. Edom, MÖ 6. yüzyılda Nabonidus tarafından fethedildiğinde bir devlet olarak varlığını yitirmiştir . ^[

Edom, Asur çivi yazısı yazıtlarında 𒌑𒁺𒈪 Údumi ve 𒌑𒁺𒈬 Údumu biçiminde anılır ; krallarından üçü aynı kaynaktan bilinmektedir: Tiglath-pileser III zamanında (MÖ 745 civarı) Kaus-malaka , Sennacherib zamanında (MÖ 705 civarı) Aya-ramu ve Esarhaddon zamanında (MÖ 680 civarı) Kaus-gabri . Mısır yazıtlarına göre, "Aduma" zaman zaman mülklerini Mısır sınırlarına kadar genişletmiştir. 

İsrail Müzesi'ndeki Edom tanrıçası figürü. 

Epigrafik kanıtlar, Edom'un ulusal tanrısının Qaus (קוס) (ayrıca 'Qaush', 'Kaush', 'Kaus', 'Kos' veya 'Qaws' olarak da bilinir) olduğunu gösteriyor, çünkü Qaus mektuplardaki kutsama formülünde anılıyor ve eski Edom'da bulunan kişisel isimlerde görünüyor. Diğer Levant Semitleri ve Arapların yakın akrabaları olarak , El , Baal ve 'Uzza gibi tanrılara tapmış görünüyorlar .

Josephus, Costobarus'un "İdumeanların daha önce tanrı olarak hizmet ettiği Koze rahiplerinden" geldiğini belirtir.  Victor Sasson, Edom'un dili, edebiyatı ve dini hakkında fikir veren, Eyüp Kitabı'na paralel bir Edom metnini anlatır . 

Eyüp ve Arkadaşları, İlya Repin ( 1869) 

Eyüp karakteri, MÖ 6. yüzyıla ait Hezekiel Kitabı'nda antik çağın örnek bir dürüst adamı olarak görünür ve Eyüp Kitabı'nın yazarı görünüşe göre bu efsanevi kahramanı benzetmesi için seçmiştir. ^Babil sonrası İbranice ve Aramiceetkilerini birleştiren Eyüp Kitabı'nın dili, şairin İbranice'yi bilgili ve edebi bir şekilde kullandığı Pers döneminde (MÖ 540-330) yazıldığını gösterir . 

Hikayesi, İncil'dekiyle aynı temel taslağa sahiptir, ancak üç arkadaşın yerini kardeşleri almıştır ve karısı yanında kalır.

Eyüp, Vaiz ve Özdeyişler Kitabı , kendilerinin "bilgelik yolu" adını verdikleri bir bakış açısını paylaşan bilgelik edebiyatı türüne aittir. Bilgelik, hem bir düşünme biçimi hem de bu düşünme yoluyla elde edilen bir bilgi bütünü ve bunu hayata uygulama yeteneği anlamına gelir. 

Papirüs Oxyrhynchus 3522 : MS 1. yüzyıla tarihlenmektedir ve Yunancayaçevrilmiş Eyüp 42'nin bir kısmını içermektedir

Leviathan'ın Yıkımı - Gustave Doré(1865)

Eyüp Kitabı, ilahi adalet sorununun bir incelemesidir. Teolojide kötülük veya teodisesorunu olarak bilinen bu sorun , bir soru olarak yeniden ifade edilebilir: "Doğrular neden acı çeker?"  Eski İsrail'deki geleneksel cevap, Tanrı'nın erdemi ödüllendirdiği ve günahı cezalandırdığıydı (" cezalandırıcı adalet " olarak bilinen ilke ). Bu görüşe göre, insan seçimlerinin ve eylemlerinin ahlaki statüsü sonuçsaldır, ancak deneyim, acının iyi olanlar tarafından deneyimlendiğini göstermektedir. 

Yahudi ayini, Pentateuch , Peygamberler veya Beş Megillot tarzında Eyüp Kitabı'ndan okumalar kullanmaz , ancak cenazelerde ve yas zamanlarında alıntılanır. 

MÖ 10. yüzyılda güçlü, merkezi bir Edom krallığının kanıtı olarak kabul edilir.

MÖ 10. yüzyılda Kudüs'e saldıran Mısır Firavunu I. Şoşenk'in (İncil'deki " Şişak ") bölgeyi yok etmek yerine bakır ticaretini ve üretimini teşvik ettiğini düşünüyorlardı.

Tel Aviv Üniversitesi profesörü Ben Yosef, "Yeni bulgularımız, birçok arkeoloğun Arava'nın gevşek bir kabile ittifakı tarafından iskan edildiği görüşüne aykırıdır ve burada bir Edom krallığı olduğu yönündeki İncil hikayesiyle tutarlıdır." dedi. 

İdumaea:

Yunanlılar ve Romalılar tarafından "İdumaea" veya "İdumea" olarak adlandırılan bu yeni ülkede dört yüzyıldan fazla bir süre refah içinde yaşadılar. ^[ 27 ] İsa'nınzamanlarında yazan Strabon , Nebati kökenli olarak tanımladığı İdumaeanların, Batı Yahudiyenüfusunun çoğunluğunu oluşturduğunu , burada Yahudilerle kaynaştıklarını ve onların geleneklerini benimsediklerini ileri sürmüştür.

İbranice İncil:

Haritada Edom Krallığı (kırmızı) en geniş sınırlarıyla, yaklaşık MÖ 600'de gösteriliyor. Koyu kırmızı alanlar klasik çağ İdumaea'nın yaklaşık sınırlarını gösteriyor.

İbranice İncil'e göre Edomluların orijinal ülkesi Sina Yarımadası'ndan Kadeş Barnea'ya kadar uzanıyordu.

Zered'in kireçtaşı şelalesi, şimdi Vadi el-Hasa olarak adlandırılıyor

Moab ve Edom arasındaki sınır, günümüzde Wadi al-Hasa olarak adlandırılan Zered'di . 

Edom'un eski başkenti, günümüzde Ürdün'ün Busaira kentinde bulunan Bozrah'tı . Tekvin Kitabına göre , Esav'ın torunları, Horitleriyerlerinden ettikten sonra bu topraklara yerleştiler .  Ayrıca Seir diyarı olarak da adlandırılıyordu. İncil anlatısına göre, Yahuda Kralı Amaziah zamanında (MÖ 838), Selah başlıca kalesiydi, Eilat ve Ezion-Geber ise limanlarıydı.

Ürdün'deki Busaira arkeolojik alanı, Edom'un eski başkenti Bozra

Yaratılış 36:31-43, Edom krallarını "İsrailli bir kralın hüküm sürmesinden önce" sıralar:

Bunlar, İsrailoğulları üzerinde henüz hiçbir kralın hüküm sürmediği dönemde Edom ülkesinde hüküm süren krallardır.

Beor oğlu Bela Edom'da krallık yaptı. Kentinin adı Dinhabah'tı . 
Bela ölünce, Bozrah'tan Zerah oğlu Yobab
kral olarak onun yerine geçti. Yobab ölünce, Temanlılar ülkesinden Huşamkral olarak onun yerine geçti. Huşam ölünce, Moab ülkesinde Midyanlılarıyenen Bedad oğlu Hadad kral olarak onun yerine geçti; kentinin adı Avith'ti . Hadad ölünce, Masreka'lı Samla kral olarak onun yerine geçti. Samla ölünce, Rehobot-ırmak kıyısındaki Saul kral olarak onun yerine geçti. Saul ölünce, Akbor oğlu Baal-hanan kral olarak onun yerine geçti. Akbor oğlu Baal-hanan ölünce, Hadar kral olarak onun yerine geçti; kentinin adı Pau'ydu ve karısının adı Me-Zahab'ın kızı Matred'in kızı Mehetabel'di.

Bunlar, Esav'ın boylarının adlarıdır, her biri aileleri ve yerleşim yerleriyle birlikte, ad ad: Timnah , Alvah , Yeteth , Aholibamah , Elah , Pinon , Kenaz , Teman, Mibzar , Magdiel ve Iram boyları. Bunlar, Edom'un, yani Edomluların babası Esav'ın, sahip oldukları topraklardaki yerleşim yerlerine göre olan boylarıdır.  

📚Bir klanın lideri olarak tercüme edilen İbranice kelime aluf'tur ve Tevrat'ta yalnızca Edom ve Moab düklerini tanımlamak için kullanılır. örneğin, Zekeriya Kitabı'nın kehanetlerinde iki kez(9:7, 12:5–6), Yahudi kaptanları tanımlamak için evrimleşmiştir. Kelime ayrıca öğretmen veya rehber için genel bir terim olarak birçok kez kullanılmıştır, örneğin Mezmurlar 55 :13'te.

Tarihler'in ilk kitabıhem bir kraldan hem de reislerden bahseder. Musa ve İsrail halkı iki kez ortak atalarına başvurdular ve Kenan'a giderken Edom kralından "Kralın Otoyolu" boyunca topraklarından geçmek için izin istediler , ancak kral izin vermedi.

📚Tanakh'ta Edomlular hakkında MÖ 11. yüzyılın sonlarında İsrail Kralı Saul tarafından yenilinceye kadar başka bir kayıt tutulmamıştır ( 1 Samuel 14:47 ). Kırk yıl sonra Kral Davut ve generali Yoab, Edomluları " Tuz Vadisi "nde (muhtemelen Ölü Deniz yakınlarında ; 2 Samuel 8:13–14 ; 1 Krallar 9:15–16 ) yendi.

Yehoşafat zamanında (MÖ 870-849 civarı) Tanah, muhtemelen Yahuda Kralı tarafından atanan bir İsrailli vekil olan Edom kralından bahseder ^[ 48 ] . Ayrıca Seir Dağı sakinlerinin Ammon ve Moab ile birlikte Yahudiye'yi işgal ettiğini ve işgalcilerin birbirlerine karşı dönüp hepsinin yok edildiğini belirtir ( 2 Tarihler 20:10–23 ).

II. Nebukadnezar zamanında Edomlular, MÖ 587 veya 586'da Kudüs'ü yağmalamaya ve Yahudilerin katledilmesine yardım etmiş olabilirler ( Mezmurlar 137:7 ; Obadya 1:11–14 ). 

Peygamberlere göre, Edom halkı Mesih'in yönetimi sırasında ele alınacaktı. 

İdumaeanlar Ölü Deniz'in doğusunda ve güneyindeki toprakları kontrol etseler de, halkları İsrailliler tarafından hor görülüyordu.

Bu nedenle Mezmurlar Kitabı "Moab benim yıkama kabımdır: Edom'un üzerine ayakkabımı atacağım" der.

Fars dönemi:

İdumaea'daki, yani krallığın Babilliler tarafından yıkılmasından sonra güney Yahuda'daki alanlardan alınan ostrakalara göre , esas olarak MÖ 4. yüzyıla tarihlenen, geç Pers döneminde bölgede çeşitli Arap, Edomlu, Yahudive Fenikeli nüfusu yaşamıştır .

Helenistik dönem:

MÖ 176'dan kalma Maresha'dan bir İdumean evlilik sözleşmesi, Yahudiler tarafından kullanılan ketubbot'a çok benziyor. 

Makabilerin Seleukos krallığına karşı isyanı sırasında (MÖ 2. yüzyılın başlarında), II. Makabiler Gorgias adlı bir Seleukos generalinden "İdumaea Valisi" olarak bahseder; onun bir Yunan mı yoksa Helenleşmiş bir İdumaean mı olduğu bilinmemektedir. 

Josephus'a göre , Judas Maccabeuskomutasındaki Yahudiler, önce İdumalıları Hebronve Marisa'daki iki İdumalı sınır kasabasında yendiler ve MÖ 163 civarında yağmaladılar.

Hyrcanus Marisa ve Adoraim şehirlerini fethetti, tüm İdumalıları zorla Yahudiliğe döndürdü ve onları Yahudi ulusuna dahil etti : 

Hyrcanus ayrıca İdumean şehirleri Adorave Marisa'yı ele geçirdi ve tüm İdumeanları boyunduruk altına aldıktan sonra, sünnet oldukları ve Yahudilerin yasalarına uymaya istekli oldukları sürece ülkelerinde kalmalarına izin verdi. Ve böylece, atalarının topraklarına bağlılıklarından dolayı, sünnete boyun eğdiler ve yaşam tarzlarını diğer tüm yönlerden Yahudilerinkine uygun hale getirdiler. Ve o zamandan beri Yahudi olmaya devam ettiler. 

Ancak, 1980'lerin sonlarından bu yana, akademisyenler Haşmonaylar tarafından İdumaea'nın fethi ve zorla din değiştirmesi hakkındaki geleneksel anlatımı giderek daha fazla sorgulamaktadır . 

Herodian Hanedanı

Roma fethinden sonra Yahudiye'yi yöneten Yahudi atalarıyla birlikte Hirodes hanedanının atası olan İdumaean Antipater , İdumaean kökenliydi.

Genel olarak, Hirodes'in Yahudiye, Kudüs ve Tapınak üzerindeki etkisi önemliydi. Ancak, bu durum İkinci Tapınak Yahudiliği ve Haham Yahudiliği'nin sonraki varyantları tarafından gölgelendi . 

MS 66'da, Birinci Yahudi-Roma Savaşı sırasında , Zelot lideri Simon bar Giora, Yukarı İdumea'daki Yahudi dönmelerine saldırdı ve o bölgedeki çevre köyleri ve kırsal alanları neredeyse tamamen yok etti.

Josephus'a göre, MS 70'te Titus'un Kudüs'ü kuşatması sırasında , John, Simon, Pinehas ve Jacob liderliğindeki 20.000 İdumean, Tapınağı kuşatırken Zelotlara katıldı .

 Yahudi-Roma savaşlarından sonra , İdumean halkı yazılı tarihten silindi, ancak "İdumea" coğrafi bölgesi hala Jerome zamanında anılıyor . 

Sınırlar

Josephus, Yukarı İdumaea'dan bahsederken, Kudüs'ün hemen güneyinde ve güneybatısında bulunan kasaba ve köylerden bahseder, 

örneğin Hebron ( Antik . 12.8.6, Savaşlar 4.9.7), Halhul , Yunancada Alurus ( Savaşlar 4.9.6), Bethsura ( Antik . 12.9.4), Begabris ( Savaşlar4.8.1.), ^[ 103 ] Dura (Adorayim) ( Antik . 13.9.1, Savaşlar 1.2.5), Caphethra ( Savaşlar 4.9.9), Bethletephon ( Savaşlar 4.8.1), Teqoa ( Savaşlar4.9.5) ve Marissa ( Antik . 13.9.1, Savaşlar 1.2.5), sonuncusu, İdumalıların Hebron Tepeleri'ne akın etmesinden kısa bir süre sonra İdumaea'nın başlıca şehri olmuştur. 

MÖ 6. yüzyılda Yahuda krallığının sonu ve Yahudi sürgünü .

                         XXXXXXXXX

"Sakın ilahlarınızı bırakmayın; sakın Vedd'i, Suva'yı, Yeğus'u, Yeuk'u ve Nesr'i bırakmayın." dediler. (71:23) 

Hani İbrahim, babası Azer'e: "Sen, putları ilahlar mı ediniyorsun? Doğrusu ben seni ve halkını apaçık bir sapkınlık içinde görüyorum." demişti. (6:74)

                                                                    XXXXXXXXXXX