Anaksimandros
Raffaello Santi'nin Atina Okulu adlı tablosunda solundaki Pisagor'a doğru eğilen Anaksimandros.
Milet Okulu, M.Ö 6.yüzyılda İyonya aydınlanması ile kurulmuş bir düşünce okuludur. Felsefe tarihinde hem felsefenin başlangıç evresini oluşturur, hem de doğa felsefesi olarak adlandırılan felsefi eğilimin öncüsüdür.
MÖ 600'lerde ortaya çıkmış ilk sistemli düşünme ve varoluşu temellendirme çabalarını ortaya koymuştur. Daha sonra Sokrates, Platon, Aristoteles gibi sistematik felsefenin kurucuları olan filozoflar bu okulun açtığı düşünce gelişimini değerlendirecektir.
Anaksimandros; Thales'in öğrencisi olmuş ve felsefi bir yönde doğa felsefesini gelişimini etkilemiştir. Arkhesorunu onun için de belirleyici olmuştur. Onun bu konuda bulduğu cevap, ana ve ilk maddenin sonsuz olması gerektiği yönündedir ki kavramın felsefeye girişi önemlidir, üstelik Anaksimandros sonsuzu ilk olarak maddesel bir temelde açıklamaya yönelir.
İlk doğa felsefesinin ve dahası felsefenin bu ilk oluşum halinin güçlü okulu olarak kabul edilen Milet Okulu'nun sonuncu ismi Anaksimenes'tir.
Anaksimandros (Yunanca: Ἀναξίμανδρος), Miletos'ta Sokrates öncesi dönemde yaşamış İyonlu bir filozoftur. Thales'in öğrencisidir.
Anaksimandros, sadece filozof değil, aynı zamanda matematikçi, astronom, doğa bilgini, kartograf ve devlet adamı olarak da tanınır.
Aynı zamanda tarihsel kaynaklara göre öğretilerini kaleme almış ilk filozoftur ve eseri Grek dilinde düzyazı olarak kaleme alınmış ilk kitaptır.
Örneğin ne sıcak ne de soğuk süreklidir, ikisi de aralarındaki dengeyi korumak için ödün verirler.)
Carlo Rovelli gibi düşünürler onu bilimsel düşüncenin öncüsü olarak görürler. Bilime önderlik yapan ve evrene farklı gözle bakıp inceleyen ilk kişidir.
Felsefeye ‘arkhe’ terimini de ilk o getirmiştir.
Arkhe (ἀρχή) (Yunancada "başlangıç," "ilk," "ilk neden"), Batı felsefesinin ve Sokratesöncesi Eski Yunan Felsefesinin en önemli kavramlarından biri.
"Her şeyin arkhe'si su'dur" düşüncesini dile getirmesiyle felsefeninkurucusu sayılan Thales, sözcüğü.
Dogayi ve doğadaki gelişmeleri kendi içlerinde bulunan, doğaötesi açıklamalar gerektirmeyen bir kaynağa geri götürme çabasıyla, aynı zamanda bilimsel düşüncenin de öncüsü sayılır.
⚠️anamaddenin hem birlikli bir şey hem de sonsuz bir şey olması gerektiğini belirtir, arkhenin hava olduğunu belirtir.❗️
Anaksimandros'un kullandığı tümceler içinde şöyle aktarılmıştır: "Varolan şeylerin arkhe'si apeiron'dur. Ama doğumları nereden gelmişse, ölümleri de zorunlu olarak oraya gider.".Daha sonra Anaksimendros'un genç yoldaşı Anaksimenes arkhenin hava olduğunu, kosmosun, düzenli evrenin, havanın sıkışıp genişlemesiyle meydana geldiğini söyler.
Felsefesi:
Aristoteles onun yazılarını incelemiş ve fikirlerini aktarmıştır.
Anaksimandros'un felsefesi, doğayı ampirik ve mantıksal yöntemlerle sorgulaması bakımından özel bir yere sahiptir.
Pisagorcular ve Elalı filozofların görünmeyen gerçekliklere yönelik metafiziksel yaklaşımlarının aksine, Anaksimandros doğayı, görünen dünyaya bağlı kalarak ve kurgusal-dinsel öğelerden arınmış bir şekilde incelemiştir.
Bu yaklaşımın bir göstergesi de eserine Doğaya Dair (Peri Physeos) adını vermesiydi.
Anaksimandros felsefesinin temel soruları, doğayı ve evreni anlamaya yönelikti:
- Görünen doğanın sürekli değişimi ardındaki temel ilke nedir?
- Dünya nedir ve neyin içindedir?
- Yer ile gök arasındaki mesafe nedir?
Bu tür sorular, onun bilimsel ve rasyonel düşünceyi temellendirmedeki önemini ortaya koyar.
Homeros ve Hesiodos'un dini-mitolojik açıklama tarzlarının ardından, Pre-Sokratikfilozoflar, doğa ve varlığı bilimsel, natüralist ve akılcı yöntemlerle incelemeye başlamışlardır.
Bu felsefi gelenek, giderek daha rasyonel, seküler ve bilimsel açıklamalara yönelmiştir. Anaksimandros, dünyanın, gök cisimlerinin ve canlılığın kökenine dair açıklamalarında dini-mitolojik unsurları bir kenara bırakmış; bunun yerine, natüralist ve akılcı bir metodolojiyle ulaşılan sonuçları savunmuştur.
TEORİLERİ:
Anaksimandros'un Apeiron (sonsuz) kavramı, onun doğa felsefesinde merkezi bir yer tutar ve oldukça derin bir anlam yelpazesi sunar.
Apeiron, sınırları olmayan, hem uzamsal hem de zamansal anlamda sonsuz bir ilkeyi ifade eder. Bu kavram, aynı zamanda Anaksimandros'un kozmogonik (evrenin oluşumu) ve ontolojik (varlıkların doğası) ilkelerinin bir birleşimidir.
Apeiron, bir anlamda her şeyin başlangıcı ve özü olarak düşünülebilir.
Anaksimandros'un felsefesinde bu düşünce, doğanın temel maddesi olan aperion kavramında kendini gösterir.
Ona göre başlangıçtaki madde sınırsız ve belirsizdir, çünkü belirli bir madde (örneğin su) sonludur ve bu nedenle tüm varlıkların kaynağı olamaz
Apeiron ve Nomos:
Apeiron ve Nomos arasında oldukça kuvvetli bir bağ mevcuttur. Nomos, doğadaki her şeyin dengede ve düzenli kalmasına yardımcı olan, farklı olan şeylerin güzel bir şekilde birlikte çalışmasını sağlayan özel bir kural gibidir.
Anaksimandros, doğadaki her şeyin özel bir şekilde, bir tür takım gibi birlikte çalıştığına inanıyordu. Bir şey bu takım çalışmasını bozmaya çalışırsa, örneğin doğanın bir parçasının diğer bir parçasına zarar vermesi gibi, buna adaletsizlik denir. Doğanın, her şeyin dengede kalmasına yardımcı olan kendi kuralları vardır ve bunlara "nomos" adını verir.
Bu nedenle, Anaksimandros evrenin yalnızca büyük bir makine gibi birlikte çalışmadığını, aynı zamanda adil ve iyi olmasına yardımcı olan kuralları da olduğunu düşünüyordu.
Nomos (mitoloji)
- Nomos (Hukuk)
Mitoloji;
Nomos, tanrıların ve insanların hükümdarı olarak tanımlanıyordu:
Tanrıların ve insanların kutsal kralına göksel Yasa [Nomos] diyorum, her şeyin adil mührü;
Dünyanın içerdiği her şeyi, Doğanın sağlam temelini ve sıvı ovaları damgalayan mühür:
Kararlı ve yıldızlı, uyumlu çerçeveli, sonsuza dek aynı yasaları koruyan:
Her şeyi bir araya getiren gücün gökyüzünde belirir, çerçevesini birleştirir ve yıldızlı küreleri destekler;
Ve zayıf Kıskançlığı muazzam bir sesle sarsar, kolunla baş döndürücü dönüşlerle savrulur.
Ölümlülerin hayatını savunmak ve varoluşu kutsanmış bir sonla taçlandırmak senindir;
Çünkü senin emrin ve tek başına, yaşayan her şeyin düzenini ve kuralını her meskene verir:
Her zaman doğru zihne ve adil eylemlere arkadaş canlısı bir tür gözlemci;
Kanunsuzlara düşman, intikamcı öfkeyle, adımları korkunç yıkıma yol açar.
Gel, kutsa, bol güç, herkesin saygı duyduğu, her arzulanan, iyi niyetli bir zihinle yaklaş;
Bana hayatım boyunca ver, savaşımı sana yönelt ve doğru olanın eşit yollarını asla terk etme.
KLASİK EDEBİYAT SÖZLERİ
Orfik İlahi 64 Nomos'a (çev. Taylor) (MÖ 3. yüzyıldan MS 2. yüzyıla kadar Yunan ilahileri):
"Nomos'a (Yasa) İlahi. Tanrıların ve insanların kutsal kralına, göksel Nomos'a, her şeyin doğru mührü diyorum: yeryüzünün içerdiği her şeyi ve sıvı ovalarda gizlenen her şeyi damgalayan mühür: istikrarlı ve yıldızlı, uyumlu bir çerçeveye sahip, sonsuza dek aynı olan yasaları koruyan.
Zıtlık;
Anaksimandros'un Apeiron anlayışı, Bir olma özelliği taşır, çünkü o, içindeki zıtlıkları barındıran ancak kendisi bir bütün olarak tek olan bir ilkeyi işaret eder.
Her şeyin Apeiron'dan çıktığı ve tekrar ona döneceği görüşü, bir oluş ve yok oluş döngüsünü ifade eder. Bu bağlamda, sıcaklık, soğukluk, yaşlık ve kuruluk gibi karşıtlar, bir arada bulunurlar ve bir düzen içinde hareket ederler.
Ancak bu karşıtlıklar mutlak anlamda bir değişim ya da yok olma durumu yaratmazlar, her biri diğerini dengeleyerek varlığını sürdürür.
Evren bilimi;
Sıcakla soğuğun önceden beri var olan doğuruşu nesnesi kozmosun meydana gelişinde ayrılmış ve bundan yeryüzü çevresindeki havayı bir ağacın kabuğu gibi saran bir alev kümesi meydana gelmiş, bu küre parçalanıp da bir takım daireler halinde toplandığı zaman güneş, ay ve yıldızlar onun yerini almışlar. Güneş'in çizdiği daire dünyanın 27 misliyken Ay'19 misliymiş. En yukarıda Güneş sonra Ay bulunuyorken en aşağıda ise yıldız çemberi bulunuyormuş.
Eserler;
Suda'ya göre Anaksimandros'a atfedilen dört eser başlığı şunlardır:
- Doğa Üzerine (Περὶ φύσεως / Perì phúseôs),
- Yeryüzünün Çevresi (Γῆς περίοδος / Gễs períodos),
- Sabit Cisimler Üzerine (Περὶ τῶν ἀπλανῶν / Perì tỗn aplanỗn),
- Küre (Σφαῖρα / Sphaĩra).
Themistius ayrıca Doğa Üzerinde'den da bahseder, ancak bunların kitap başlıkları olup olmadığı belirsizdir; Suda, yalnızca Anaksimandros tarafından işlenen konulara atıfta bulunuyor olabilir. Bu liste eksik görünüyor, çünkü Suda, "ἄλλα τινά" ifadesiyle başka eserler de öneriyor.
🔴
Doğanın 5 temel unsuru nedir?
Doğal ortam; litosfer (taş küre), atmosfer (hava küre), hidrosfer (su küre) ve biyosferden (canlı küre) oluşur. katılaşmış üst kısmı, yer kabuğudur.
Xxxx
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Hallo 🙋🏼♀️