Carolus Linnaeus;Biyolog,Hekim ve Fizikçidir.

Carl Linnaeus, organizmaları sınıflandırmak için iki terimli isimlendirme sistemini resmileştiren İsveçli bir botanikçi, doktor ve zoologdu. (İmaj kredisi: Grafissimo/Getty Images)

Carl Linnaeus (sonra Carl von Linné, Latince yazılı kitaplarda Carolus Linnaeus) (23 Mayıs 1707 - 10 Ocak 1778) İsveçli biyolog, hekim ve fizikçidir. 

Filozof Jean-Jacques Rousseau ona şu mesajı gönderdi: "Ona, dünyada ondan daha büyük bir adam tanımadığımı söyle."

Johann Wolfgang von Goethe şunu yazdı: " Shakespeare ve Spinozadışında , artık yaşamayanlar arasında beni bu kadar güçlü etkileyen kimseyi tanımıyorum." 

İsveçli yazar August Strindberg şunu yazdı: "Linnaeus gerçekte doğa bilimci haline gelen bir şairdi." ^Linnaeus'a Princeps botanicorum(Botanikçilerin Prensi) ve " Kuzeyin Pliny'si " adı verilmiştir .  Aynı zamanda modern ekolojininkurucularından biri olarak kabul edilir .

Carl Linnaeus tarafından 1729'da Uppsala'da yazılan Praeludia sponsaliorum plantarum'un (Bitkilerin nişanının başlangıcı) başlık sayfası.(Resim kredisi: DEA / G. DAGLI ORTI/Getty Images)

Linnaeus bir papazın oğludur. Babası papazdı, ama bitkilere ve ziraata karşı ilgi duyuyordu. 

Linnee de babası gibi bitkilere ilgi duyan bir çocuktu. 

Babası Nils, din adamı olması umuduyla ona Latince, coğrafya ve din öğretti.

" What Linnaeus Saw " (WW Norton and Company, 2019) kitabının yazarı Karen Beil, "Neredeyse okuldan çakıyordu" dedi , "çünkü genellikle bazı çayır veya bataklıklarda bitkileri toplayarak dolaşıyordu. Latince ve Yunanca öğreniyorum." 

Öğretmeni Rothman, öğrencisinin doğa bilimlerine olan bilgi ve kabiliyetini görerek ona Boerhaave ve Tournefort'un eserlerini verdi.  

       öğretmeni Celsius, onun kapasite ve kabiliyetini takdir ederek, onu evine aldı ve Linnee onun ailesiyle birlikte yaşamaya başladı. Çalışmalarındaki başarıları sayesinde Linnee, daha mezun olmadan üniversitede ders vermeye başladı ve büyük bir öğrenci kitlesine hitap etti. 

William MacGillivray'in " Seçkin Zoologların Yaşamları " (Oliver ve Boyd, 1834) adlı kitabına göre , Linnaeus "ilk yıllarının büyük bir bölümünü aile bahçesinin bir köşesini yetiştirmeye adadı ve burayı bol miktarda yabani bitkilerle doldurdu. ormanlar ve tarlalar." 

                                          🔍

özellikle öğrencileri bitki toplamak için kırsal bölgeye götürdüğü temelde botanik gezileri olan saha gezileriyle ünlü olduğunu söyledi. 

Şakacı bir şekilde "havariler" olarak adlandırılan, en umut verici öğrencilerinden bazıları, başarılı botanik ve doğa tarihi kariyerlerine devam etti ve bunların birçoğu ünlü zoolojik veya botanik keşif gezilerine katıldı. Daniel Solander'ın Kaptan James Cook'un ilk Pasifik yolculuğunda baş doğa bilimci olduğunu söyledi. 

Linnee araştırmalarında halktan büyük yardım gördü. Lappland ve Dalecarlia’ ya seyahatler yaptı, bitki örnekleri topladı ve aynı zamanda o bölgelerde yaşayan insanların adet ve gelenekleriyle ilgili bilgiler edindi.  

Laponya kostümlü Carl Linnaeus (1737)

İskandinavya'nın en kuzeyine, Laponya olarak bilinen bölgeye gitti. Amaç farklı bitki, hayvan ve mineral türlerini toplamak ve kaydetmekti.

"At sırtında Kuzey Kutup Dairesi'ne, Bothnia Körfezi çevresinden Finlandiya'ya doğru seyahat etti" dedi. "Birçoğu daha önce zamanın bilim adamlarının bilmediği 400 kadar bitki türü topladı."

Ayrıca bölgede yaşayan ve göçebe ren geyiğiçobanları, avcıları ve balıkçıları olan yerli Sami halkını (Laponyalılar olarak da bilinir) inceledi. "Samilerin yataklarını yosundan nasıl yaptıklarından ekmeklerini nasıl yaptıklarına kadar her şeyi kaydettiği" bir günlük tuttuğunu söyledi. 

Laponya'daki Sami halkının geleneksel kıyafetlerini giyiyor ve daha sonra Linnaea borealis olarak bilinen ve onun kişisel amblemi haline gelen ikiz çiçeğitutuyordu . Martin Hoffmann, 1737.

kitaplarını okuduğu Boerhaave de vardı. Linnnee, 1735'te ‘Systema Naturae’ adlı eserini yazdı ve bu eseriyle üne kavuştu.  

❗️Linnaeus, minerallerin yer altında gelişen canlı maddeler olduğunu düşünüyordu. 

Her canlı varlığı iki adla (1. cins adı, 2. Tür adı.

Bitki ve hayvan topluluklarını belirtmek için ilk kez flora (bitey) terimlerini kullandı.

•Flora, belirli bir bölgedeki ve/ya biyosferdeki bulunan bitki türlerinin tümüne karşılık gelen, bitki topluluğu, bitki varlığı ve bitey olarak da ifade edilebilen bir terimdir. ❕Florada bitkiler, tür, cins, familya, sınıf sırasına uygun olarak sınıflandırılır. Bu sayede yörenin tür zenginliği, tür sayısı ve endemizmi görülebilir.

Bakterilen gibi tek hücreli canlılar da genellikle flora içinde değerlendirilir. İnsan vücudunda, ağız, bağırsak, deri gibi yerlerde yaşayan bakteriler, virüsler ve mantarlar gibi mikroorganizmalar da flora ifadesi dahilinde bölgesel olarak ifade edilebilirler. Örneğin bağırsak florası.

‘Philosophia Botanica’ da Linnee, bitki alemine uygun bir organik teori geliştirmiştir. Burada bitkilerin çeşitli kısımlarının karakterleri formüle edilmiştir. Linnee'ye göre, bütün yapraklar gerek bitki yaprağı gerekse çiçek petali olsun genel bir gelişim süreci gösterir. Bu keşifi Goethe'ye atfetmiştir.

Linnaeus yaşarken ve özellikle de öldüğünde ünlüydü. Kıtanın en büyük beyinlerinden biri olarak tüm Avrupa'da övüldü. İsveç'teki Uppsala Üniversitesi'ne göre ünlü Alman şair Goethe, Linnaeus hakkında şöyle yazmıştı: "Shakespeare ve Spinoza dışında, artık yaşamayanlar arasında beni bu kadar güçlü etkileyen birini tanımıyorum." 

İngiliz doğa bilimci ve papaz John Ray'den ödünç aldığı bir terim olan tür adı, geleneksel olarak melezleşebilen organizmalar olarak tanımlanan en temel sınıflandırma birimini belirtir. Cins tanımı (gens Latince "kabile" anlamına gelir) türlerin üzerinde yer alır ve ilgili organizmaların daha büyük grubunu belirtir. Örneğin, çakal ( Canis latrans ) kurttan ( Canis lupus ) farklı bir türdür , ancak her ikisi de aynı cins olan Canis'e aittir . Bu cins, daha sonra takım (Carnivora), sınıf (Mammalia) vb. gibi daha yüksek dereceli rütbelerle, en yüksek rütbe olan krallık sıralamasına (Animalia) kadar ilişkilendirilebilir. 

Linnaeus sistemini cins, takım, sınıf gruplarını ekleyerek daha da geliştirdi.   

Bitki türleri arasında sayıca, şekilce ve durumca farklı çiçekler kadar, çok genus vardır. Sınıflar, genuslar toplamıdır; belirli ana vasıfları çiçeklenme de aynıdır. Ordo, sınıfın alt bölmesidir, daha kolayca bir araya toplanacak genuslardan meydana gelmiştir. Linnaeaus'un genel cinsiyete göre sınıflama sisteminde, sınıflar esas olarak erkek organ, ordolar dişi organ başının dilim sayısına göre belirlenir. Bu sistem organik sistem üzerine temellendirilmiştir, bundan dolayı tek yönlüdür. 

Linnee dünyanın dört bir yanından topladığı örnekler üzerine temellendirdiği bir bitki dağılım teorisi geliştirmiştir. Bugün bizim fenomenolojik, ekolojik ve coğrafik zooloiji ve botanik dediğimiz disiplinler ondan kökenini alır.

Linnee, doğada aradığı dengeyi, ahlaki alemde de aramıştır ve ‘Nemesis Divina’ adlı eserini kaleme almıştır.  

Alexander Roslin tarafından yapılmış Carl von Linnéportresi, 1775

        Akdeniz sahasına (Davis, 1965:16-17); 

Türkiye Akdeniz flora bölgesi içinde yer almaktadır. Bu anlamda Türkiye florası üç alt bölge çerçevesinde değerledirilebilir.

• Anadolu’nun batısıyla güneyini kapsayan, diğer flora bölgelerinin etkisi sonucu oluşan Akdeniz Bölgesi. Tipik bitkileri makiler, otlaklar ve ormanlardır.
• Bozkır bitkilerinin ağırlıklı olduğu, ardıç, meşe, köknar, kavak ve çeşitli çam türlerinin yer aldığı İç ve Doğu Anadolu Bölgesi.
• Karadeniz kıyısını kapsayan, kızılağaç, akgürgen, meşe, kestane, ceviz, çınar, fındık ve çeşitli çam türlerinin yer aldığı Karadeniz Bölgesi.

Türkiye coğrafi şartları ve bulunduğu iklim kuşakları sebebiyle endemik türler yönünden de oldukça zengin bir floraya sahiptir. Bugüne kadar incelenip tanımı yapılan türlerinin sayısı 9.000 dolayındadır.

Linnaeus'un çalışmaları, aralarında Charles Darwin , Alfred Russel Wallace ve Gregor Mendel'in de bulunduğu kendisinden sonra gelen birçok bilim adamını etkiledi . Doğa tarihi koleksiyonları ve el yazmaları şu anda , doğa tarihi çalışmaları için uluslararası bir topluluk olan Londra'daki  Linnean Society tarafından tutulmaktadır .

KAYNAKÇA:

1. ^ Kahya, E. ve Öner, M. (2007), Biyoloji Tarihi, İstanbul: İmge.
2. ^ Theodorides, J. (1993) Biyoloji Tarihi, (T. Tunçdoğan, Çev.) İstanbul: Cep Üniversitesi.
3. ^ Mason, S. F. (2001), Bilimler Tarihi (U. Daybelge, Çev.) Ankara: Kültür Bakanlığı.

Ek kaynaklar:

• Londra Doğa Tarihi Müzesi'nden Carl Linnaeus hakkında kısa filmi izleyin .
• İsveç'teki  Linnaeus Müzesi'nde Linnaeus'un hayatı ve çalışmaları hakkında daha fazla bilgi edinin .
• Linnaeus hakkında daha fazla video ve bilgiyi Londra Linnean Topluluğu'nun web sitesinde bulabilirsiniz . 

♻️ 

Seçkin zoologların yaşamları: Aristoteles'ten Linnaeus'a: doğa tarihi çalışmalarına giriş niteliğinde açıklamalar ve zoolojinin ilerleyişi üzerine ara sıra gözlemlerle 

MacGillivray, William (1796-1852)

Tanım

Edinburg: Oliver & Boyd, 1834:

Icindekiler ; Aristoteles - Yaşlı Pliny - Gesner, Belon, Salviani, Rondelet ve Aldrovandi - Jonston, Goedart, Redi ve Swammerdam - Ray - Reaumur - Linnaeus. Konular; Zoologlar; Biyografi. Zooloji. Zooloji Tarihi. Zoologlar. Türler; Biyografiler. Biyografi. Resimli.

MW Books, Erken Seyahat ve Keşif, Ondokuzuncu Yüzyıl Edebiyatı, Erken Politik Ekonomi, Çalışma ve Sosyal Tarih ve Asya ve Sömürge Tarihi gibi temel alanlarda geniş bir stoka sahip akademik ve antikacı bir kitapçıdır.

XXXXXXX